MEZOPOTAMYAYA UZANAN; KRAL YOLU ROTASI!..
Tarihi ve de stratejik bir yol bu “Kral yolu..!” Tarihe vakıf olanlar bilir; güzergahı!.. Bilmeyenler için de özetle arzımız olsun.. Pers İmparatorluğu.. Ki zamanın en büyük ve güçlü imparatorluğu idi.. Milattan öncesine dayanıyor.. 5-7 yüzyıl! Kralı Dairus.. Perslere karşı çıkmasıyla bilinen Lidya Kralı Karun (Cresus)... Mahir biri.. Sosyo-ekonomik gelişmede öncülük etmiş!!
***
Her ne kadar Karun, aktif olsa da coğrafik hakimiyette söz sahibi Pers Kralı Darius!.. Onun rotasında gelişen Kral Yolu’nun kapsadığı alan çok geniş ve uzun bir alana yayılıyor!.. Şiraz-Susa’dan başlayıp, Bağdat’tan, Diyarbakır’a.. Ki buradan, Malatya, Ankara, Eskişehir.. Derken Afyon Manisa.. Son durak, Lidya başkenti Sfard (Sardes-Salihli-Sart)’a kadar uzanıyor… 2 bin 500 kilometre!
***
Özetle, Efes'ten Mezopotamya'ya kadar uzanıyor!.. Ki, bu yol sayesinde doğu-batı arasında ticaret ve kültürel etkileşim hızlanmış.. Lidya Uygarlığı, Kral Yolu sayesinde ekonomi, bilim, sanat, kültür ve ticaret alanlarında çok önemli ilerlemeler kaydetmiş. Daha doğu taraftaki parçaları ise (şu anki İran) büyük ticaret yolu İpek Yolu ile kesişmektedir.
***
Gelelim, Kral Yolu’nu mevzu etmeme!.. Bir süredir, kentin turizm aksının gündeminde.. İl Valisi Murat Zorluoğlu’nun, öncülük ettiği bir proje.. Atandığı gün itibariyle hep dillendirdi.. Bu rota üzerindeki bir çok kent kendilerine özgü ürettikleri projeyle, tescilli yapılar oluşturdukları gibi güzergahlar üzerinde yürüyüş ve tracking alanları yaratarak, turizm pastasından, pay almışlardır!..
***
İşte Diyarbakır böylesi bir projeyi, kollektif bir çalışmayla, uzun uğraşlar sonucu kendi hanesinde, nihayet diyerek, ikmale getirdi!.. Önceki gün, yerinde bir tanıtım, yürüyüş, gece de rotanın tanıtım filminin galası yapıldı!.. Muhteşem bir aksiyona sahip gelişmeler vaki!.. Yol, Diyarbakır’ın özelinde, 351 kilometreyi kapsıyor…
***
Merkez ilçelerin yanı sıra Eğil, Ergani, Çınar, Çermik ve Çüngüş ilçeleri ile bağlı köyleri de içine alan bir rotadan söz ediyoruz!!.. Toplam 351 kilometrelik yürüyüş rotasına sahip Diyarbakır cephesindeki kral yolunun güzergahı!… Geçen yıl başlanmıştı, yolun kültürel ve tarihi önemi göz önüne alınarak, haritalanması işi!!..
***
Rotalar, ticaret, ibadet, göç ve keşif gibi amaçlarla tarihin farklı dönemlerinde kullanılan bu antik yolda, doğa severler, tarihe dokunma fırsatını her yönüyle yakalayabilme imkanına kavuşacak! Hele ki bilinirliğini artırmada mahir olunursa, bu alan yüksek lokasyonuyla cazibe merkezi haline gelir.. O zaman da halk deyimiyle, bacasız fabrika bir hayli, kazanç için, tütecek!..
***
Buram buram tarih kokan Diyarbakır’ı bu kulvarda da markalaştırır!.. Önem arz edici bir nokta ise bu süreçte şehrin tüm paydaşlarının desteğiyle, kadim şehir kültür ve doğa turizminin yeni adresinin olmasıdır!. Çünkü şehir, bölgesel ve ulusal düzeyde turizm çeşitliliğine önemli bir katkı sunmuş olacak?..
***
Pek tabi ki, 351 kilometrelik Kral yolu bir yürüyüş parkuru olarak görmemek gerekir!.. Bu rotada ziyaretçiler tarih, kültür ve doğanın bir arada olduğu zenginliğe de vakıf olacaklar.. Projenin odak noktası, bölge ekonomisine hayat vermek, kültürel mirası korumak ve de gelecek nesillere aktarmak!..
***
Projenin mimarı diye ifade edebileceğimiz İl Valisi Murat Zorluoğlu, filmin galasında, Kral yolunun turizm açısından yaratacağı lokasyonu, şu sözlerle, bizlere aktardı. “Kentte turizmi ve turisti çeşitlendireceğiz. Turizm süresini yılın içerisinde uzatmaya çalışıyoruz. Konaklamayı da arttırmayı hedefliyoruz.”
***
“Doğa turizmi açısından güçlü bir altyapıya sahip olduğumuzu gördük” diyen Vali Zorluoğlu.. 'Kral Yolu' olarak belirlenen rotaların geçtiği güzergahlar sadece yürüyüş için değil kültürel değerlerin görülmesi anlamında da çok değerlidir. Bu projeyi daha da geliştirmeyi planlıyoruz..”
***
Projenin finansmanı Karacadağ Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Yunus Çolak da umut verici.. Daha yapacak işlerimiz var diyerek şöyle dedi.. “Diyarbakır'da turizmi çeşitlendirerek sadece merkezde değil, kırsal alanda da turizm hareketliliği sağlamayı; yerel halkın bu süreçten doğrudan ekonomik fayda elde etmesini amaçlıyoruz.”
***
Çolak, yapılacak işlerden de söz ederek, “Önümüzdeki dönemde kamp, karavan altyapıları ve bisiklet rotalarıyla zenginleştirmeyi, böylece ilimizde hem turizmi çeşitlendirmeyi hem de doğa turizmini kırsalda güçlendirmeyi hedefliyoruz..”
***
Diyarbakır’a çok yönlü kazanım sağlayacak olan Lidya Kral yolu rotasının işleyişinde, işin başındayız!.. Daha kat edilecek mesafe var.. Ama şunu net ifade etmek isterim ki, Terörsüz Türkiye hedefi barışla taçlandırıldığı takdirde, bir önceki yazıma başlık olarak attığım ifadeyle; uçarız abi uçarız..
***
Ya dünya uygarlık tarihine ışık tutan, Çayönü!.. Ki insanoğlunun yerleşik düzene geçtiği ilk yer burası… Tarıma yöneldiği, hayvancılığı evcilleştirdiği tüm evreleri bağrında tutan bir yer Çayönü.. 12 bin yıllık geçmişi var!..
***
Çeyrek asırdır, kazı yapılıyor!.. Bu alan arkeolojik bilim ve tarih açısından çok kıymetli.. 100 kişilik ekip.. Mevzimsel görev yürütüyor.. Literatürde sürekli atıflar yapılan bir yer Çayönü… Ancak Zorluoğlu’nun da ifade ettiği gibi.. Diyarbakır ve Türkiye'nin gündemine taşınmadığı gibi, turizm açısından da kapital bir kazanım sağlanabilmiş değil..
***
İşte Zorluoğlu buranın da turizm noktasında görünür kılmayı hedefliyor.. Dediği şu; “Hedefimiz bütün paydaşlarımızla burayı Türkiye'nin ve dünyanın gündemine getirmek. Çayönü ve bu bölge, Hilar Mağaraları ile birlikte önümüzdeki yıllarda bir Göbeklitepe gibi Türkiye'nin ve uluslararası kamuoyunun dikkatine ve hizmetine sunulacak..”
***
Demem o ki, Diyarbakır tarih ve doğa turizmi noktasında bakir bir bölge.. Coğrafya çok zengin ve her karış toprağı, ilçesi, köyü, mahallesi açık hava müzesi!.. Ayrı ayrı değere sahip her dönemin izlerini taşıyan kültürel varlıkların arenası!..
***
O yüzden Kral yolu projesi ve hedefi gözardı edilmemeli!.. Çayönü ve Hilar Mağaraları’nın akıbetini yaşatmamalıyız!.. Bir ayrıntıya da dikkat çekmek istiyorum.. Zenginliği tüm katmanlara yaymak istiyorsak yerel dinamikleri de, paydaş etmeliyiz.. Aksi halde, istenilen randıman alınmaz, eksik seyirle yol yürünür olunur!?.
***
GÜNÜN SÖZÜ…
Tarihi seyirde varlık içerisinde, yoksulluğa mahkum edilen kadim şehir; Diyarbakır!..
