Bağdat
İran'ın desteklediği Şii Fetih Koalisyonu seçimlerin nihai olmayan sonuçlarına göre ciddi düşüş sergilerken, eski Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi'nin liderliğindeki Sünniler ise Meclisin ikinci partisi konumuna yükseldi.
Irak'ta 2003 sonrası yapılan 5'inci genel seçimlerin kesin olmayan sonuçlarına göre İran'a yakın Şii gruplar seçimin kaybedeni olurken, 329 sandalyeli Meclise 60'a yakın vekil gönderen Sünnilerin yıldızı parladı.
Irak'ta Sünnilerin yoğun olarak yaşadığı bölgelerde seçim yarışı Muhammed Halbusi'nin Takaddum (İlerleyiş) ve Hamis Hançer'in lideri olduğu Azim Koalisyonu arasında geçti.
Hançer, 20 sandalye kazanırken, genç Sünni lider Halbusi, Hançer'e fark atarak, 40'a yakın sandalye elde etti. Halbusi böylece Sünni bölgelerdeki oyların önemli bölümü kazanmış oldu.
Halbusi'nin, Sünniler adına hükümet kurma çalışmalarında da güçlü şekilde masaya oturması bekleniyor.
"Bu başarı, Irak siyasetinde Sünni ağırlığını ortaya çıkarır"
Irak Düşünce Merkezi Başkanı İhsan eş-Şammari AA muhabirine, Sünnilerin seçim başarısına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Şammari, "Halbusi'nin zaferi sürpriz olmaktan ziyade üzerine iyi çalışılmıştı. Halbusi'nin geçmiş dönem valilik makamında oturmuşluğu var. Sünni sahasının daha önceki geleneksel seçim propaganda ve vaatlerinden farklı şeyler söylemesi ve söylemini destekleyen geniş bir cumhurun olması seçimleri kazanmasını sağladı." dedi.
Halbusi'nin genç ve karizma sahibi olmasının da Sünni tabanda heyecan uyandırdığını ifade eden Şammari, şöyle devam etti:
"Halbusi, seçim öncesi Sünni seçmene yakın durdu. Bu çapta bir başarı Irak siyasetinde Sünni ağırlığını ortaya çıkarır ve Halbusi, hükümetin kurulması sürecinde oluşacak ittifaklarda yer alması için yeşil ışık sahibi. Sadr ve Barzani ile üçlü ittifakta yer alırsa Irak'taki geleneksel ulusal ittifak (Şii çoğunluk) modelini de bozmuş olur.
Sünnilerin öncesinde siyasi karara etkisi sınırlı ve hatta yoktu. Bu seçim başarısıyla yeni söylemli bir Sünni siyasi haritası ortaya çıkar. Halbusi, Şiiler arasındaki hükümet kurma çalışmalarında daha dikkatli ve titiz bir tavır takınmalı. Onlar arasındaki çekişmelerde taraf olursa kaybedebilir."
Irak'ta, nihai olmayan ilk seçim sonuçlarına göre, Şii lider Mukteda es-Sadr'a bağlı Sadr Grubu, 329 sandalyeli Meclise 73 vekil gönderdi.
Meclisin ikinci büyük grubunun ise 38 sandalyeyle eski Meclis Başkanı Muhammed Halbusi'nin (Sünni) liderlik ettiği Takaddum Partisi olduğu belirtildi. Bu partinin sandalye sayısının 40'ın üzerine çıkabileceği de ifade ediliyor.
Eski Başbakan Nuri el-Maliki'nin Kanun Devleti Koalisyonu, 37 vekille üçüncü sırada yer aldı. İran'ın desteklediği Fetih Koalisyonu ise geçen dönem sahip olduğu 54 sandalyeden 14'e düşerek, seçimin kaybedeni oldu.
Irak Yüksek Seçim Komiserliği, kesin sonuçları henüz açıklamadı. Bu seçimlere katılım oranı ise 2003 sonrası yüzde 41 ile en düşük seviyeyi gördü.
Irak seçimleri Şii partiler arasındaki kutuplaşmayı artırdı
Seçimlerde Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr'ın İran'a yakın Şii parti ve gruplara karşı açık ara önde olması, Şii partiler arasındaki siyasi kutuplaşmanın artması sonucunu doğurdu.
Irak'ta askeri ve siyasi nüfuza sahip İran'a mesafeli olan Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr'a bağlı Sadr Grubu 73 sandalyeyle "Meclisin birinci partisi" unvanını aldı.
Sadr'ın bu yükselişi sürpriz sayılmıyor. En büyük halk tabanına sahip Şii siyasi ve dini lider, seçim propagandasını "100 milletvekili lazım" sloganını öne çıkarak yürüttü. Sadr, bu adımıyla Meclisin en büyük koalisyonunu oluşturarak yeni başbakanın Sadrcı olmasını istiyor.
Şii lider Sadr'ın karşısındaki isimlerden İran destekli eski Başbakan Nuri el-Maliki'nin, Fetih Koalisyonunu da yanına alarak ittifak oluşturmak istediği biliniyor.
Sadr, Maliki ve Haşdi Şabi siyasi gruplarının olmadığı bir hükümeti amaçlarken, İran'a yakın cephe de Sadr'ın hükümet kurma çabalarını akamete uğratarak, Sünni ve Kürtlerle ittifak modeli üzerine çalışıyor. Bu durum, Şii partiler arasındaki siyasi kutuplaştırmayı daha da derinleştiriyor.
Sadr, ittifak çalışmalarını başlattı
Sadr, hükümet kurma çalışmaları bağlamında Mecliste ittifak görüşmeleri için komite oluşturdu.
Bu komitenin, Mecliste ittifakı oluşturmak için tüm yetkilere sahip olduğunu açıklayan Sadr, "Komite, üzerine soru işareti koyduğumuz taraflarla görüşmekten kaçınsın." ifadesini kullandı.
Şii liderin, görüşülmesini istemediği tarafların ise siyasi düşmanı olarak bilinen Maliki ve Haşdi Şabi'ye bağlı gruplar olduğu yönünde yorumlar yapıldı.
Diğer yandan İran'ın desteklediği Maliki'nin, yanına yenilgiye uğrayan Fetih Koalisyonu ile Ammar el-Hekim ve Haydar el-İbadi'yi de alarak hükümeti kurma çabasına girdiği ifade ediliyor.
Maliki'nin Sünni ve Kürtlerle de görüşme trafiğine başlayarak Sadr'ın hükümeti kurmasının önünü kesmek istediği aktarılıyor. Nitekim Maliki, seçimlerden bir gün sonra Amiri, İbadi, Hekim ve Sadr dışındaki diğer Şii liderleri evinde toplayarak, Sadr'a karşı Meclis çoğunluğu oluşturmanın yollarını aradı.
Söz konusu Şii liderler, dün akşam da Amiri'nin evinde bir araya geldi. Bu toplantı sonrası yapılan açıklamada ise seçim sonuçlarının kabul edilmediği belirtildi.
İran'a yakın Fetih Koalisyonu ve onun bünyesinde yer alan Asayib Ehlilhak Hareketi ile Irak Hizbullahı'nın siyasi ayağı olan Hukuk Hareketi, seçim sonuçlarına hile karıştırıldığını iddia ediyor.
Irak'ın yeni Meclisinde Ekim 2019 halk gösterilerinden doğan gruplar da yer alacak. Seçimlerde İmtidad (Uzantı) Koalisyonu 9 sandalye kazanırken, Kerbela merkezli İşrakat Kanun ise Meclise 6 vekil gönderdi.
Bağdat ve güney kentlerden Şii bağımsız, liberal ve seküler görüşlü adaylardan da seçimi kazananlar oldu. Ekim protestolarından doğan hareketler ve bağımsızların bir araya gelmesi halinde 30'a yakın vekilden oluşabilecek "muhalif grubun" doğacağı düşünülüyor.
Yeni dönemde Irak'ta hükümetin kurulması için "Sadr, Halbusi ve Barzani ittifak modelinin" doğabileceği ihtimal dahilindeyken, Maliki'nin buna karşı bir ittifak oluşturacağı ve bunun Şii-Şii siyasi krizini derinleştireceği öngörülüyor.
Seçimlerde Hekim ve İbadi’nin oluşturduğu ittifak 4 sandalye kazanırken, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) 33, Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) 15, Yeni Nesil Hareketi 9, Kürdistan İslami Partisi 4 ve Kürt Adalet Partisi de Mecliste 1 sandalye elde etti.
Kaynak: Diyarbakır Söz
