Merkez Sur ilçesinde çatışmalardan sonra işletmecilerin yoğun ilgi gösterdiği tarihi evler, kafe, restoran ve sanatsal faaliyetlerde kullanılırken, tarihi evleri ziyaret edenler evlerin eyvan ve avlularında oturarak derin sohbetlere dalıyor. 2 yıl öncesine kadar hendek ve barikatlar nedeniyle yoğun silah seslerinin yankılandığı sokaklardan yükselen müzik sesi tarihi ilçeyi görmeye gelenlere nostaljik anlar yaşatıyor. Hendeklerin kazıldığı dönemde yok pahasına satılan eski kent mimarisinin ayakta kalan son tarihi evlerine adeta paha biçilemiyor. Bir bölümü restore edilen tarihi evlerin fiyatı konumu ve büyüklüğüne göre 1-3 milyon lira arasında değişirken, kiraları ise, 5-15 bin liradan başlıyor.
Her yıl yerli ve yabancı binlerce turistin akınına uğrayan tarihi Sur ilçesinin 6 mahallesinde PKK'lılar tarafından 2 yıl önce kazılan hendek ve kurulan barikatların kaldırılması amacıyla başlatılan operasyonlar yaklaşık 3,5 ay sürerken hafriyat kaldırılması ve imar çalışmaları nedeniyle uygulanan yasak halen sürüyor. Operasyondan sonra binlerce evin ağır hasar gördüğü ve yıkıldığı Sur'un 6 mahallesinde alt ve üst yapı çalışmaları devam ediyor. 17'inci Yüzyıl'ın meşhur seyyahı Evliya Çelebi'nin gezdiği ve gördüğü yerler arasında en güzel evlere sahip olan beldenin Diyarbakır olduğunu söyletecek kadar etkileyici olan avlulu, ayvanlı tarihi Diyarbakır evlerinin sayısı gittikçe azalırken, Karacadağ'ın siyah bazalt taşlarıyla iklim koşullarına göre şekillendirilen, her iklime özgü bir mimariyi yansıtan Diyarbakır evlerine Çözüm sürecinin de etkisiyle kente gelen yerli ve yabancı turistler büyük ilgi göstermişti.
ÇÖZÜM SÜRECİ BİTTİ, ÇATIŞMALAR İFLAS ETTİRDİ
'Çözüm süreci'nde Sur ilçesinde tatilci ve turistlerin sık ziyaret ettiği birçok kilise, han, hamam, cami ve kültürel yapının bulunduğu Fatihpaşa, Hasırlı, Cemal Yılmaz, Saraykapı ve Ali Paşa mahallelerinde hendek ve barikat olaylarından önce onlarca işletmeci, trilyonlarca lira masraf ederek tarihi Diyarbakır evlerini kafe, restoran ve sanatsal faaliyetler için hizmete açtı. Çatışmalar öncesi tatilci ve turistlerin büyük ilgi gösterdiği bu tarihi mekanlar, 2015 yılı sonunda 'Çözüm sürecinin' bitmesi ve çatışmaların tekrar başlamasıyla birlikte kapandı ve işletmeciler iflas etti. Çatışmaların yaşandığı bölgelerde bulunan birçok ev ve işyeri de sahipleri tarafından adeta yok pahasına satıldı.
O EVLER ŞİMDİ TEKRAR REVAÇTA
Halen yasaklı olan Sur'un 6 mahallesinde alt ve üst yapı çalışmaları devam ederken, tescilli olanlara ait tarihi Diyarbakır evlerinin bir bölümü de restorasyona tabii tutuldu. 2 yıl önceki çatışmalar sırasında birçok ev ve işyeri adeta yok pahasına satılırken, günümüzde durum tersine dönmüş durumda. Yasaklı 6 mahalledeki Gazi Caddesi'ne yakın sokaklar ile Sur'un diğer yasaklı olmayan mahallelerinde yer alan ve sahipleri tarafından halen kullanılan tarihi evlere işletmeciler tarafından ilgi gösteriliyor. Sur'daki Gazi ile Melikahmet Caddesi'ne yakın konumda bulunan eski Diyarbakır evlerinin fiyatı büyüklüğüne göre 1-3 milyon lira arasında değişiyor. Sur'da 6 mahallenin yanı sıra Ali Paşa ve Lalebey mahallerindeki kentsel dönüşüm projesinin de bitmesiyle tarihi Diyarbakır evlerinin fiyatının konum ve büyüklüğüne göre daha da yükselebileceği belirtildi.
Çatışmalardan sonra restorasyona alınan 90 metrekarelik avlulu, eyvanlı tarihi Diyarbakır evini aylık 5 bin liraya kiralayan Diyarbakır'ın ilk kahvaltı salonunun sahibi işletmeci Alaaddin Kılıç, bu tarihi evi kafe ve restoran olarak kullanmak istediğini söyledi. Kılıç, tarihi evlerden birini satın almak istediğini ancak, çok pahalı olunca kiralamak zorunda kaldığını belirtti. Kılıç, şöyle dedi:
"Sur'da istemediğimiz çatışmalar oldu. Bu ev de çatışmaların olduğu mahalledeydi ve büyük hasar görmüştü. Çatışmalar sırasında buna benzer eski Diyarbakır evlerini yok pahasına satanlar da oldu. Eşyasını alıp, arkasına bakmayanlar bile oldu. Çatışma sürecini fırsata çevirenler de tabii ki oldu ve bu evleri ucuza satın aldı. Çatışmalar bittikten sonra bu evlerin fiyat ve kiraları hızla artmaya başladı. Burayı kafe, restorant ve Mezopotamya mutfağının unutulmuş tatlarını yeniden gün yüzüne çıkarmak için kiraladım. Onarımı halen devam ediyor" dedi.
SOKAKLARDA MÜZİK SESİ
Diyarbakır'da turizmin kalbi durumunda bulunan geçmişi tarihçilere göre 6 bin yıla dayanan Sur'da çatışmalardan sonra işletmecilerin yoğunlaştığı tarihi evleri kent sakinleri de sık ziyaret ediyor. Özellikle hafta sonları kafe, restoran ve sanatsal faaliyetlerde kullanılan tarihi evleri ziyaret edenler evlerin ayvan ve avlularında oturarak sohbete dalıyor, canlı müzik ile adeta coşuyor. 2 yıl öncesine kadar hendek ve barikatlarla birlikte yoğun silah seslerinin yükseldiği, Diyarbakırlıların 'Küçe' diye tanımladığı sokaklardan yükselen müzik sesi tarihi ilçeyi görmeye gelenlere nostaljik anlar yaşatıyor.
Ancak ilçenin 6 mahallesinin büyük bölümünün halen yasaklı olması, kentsel dönüşüme alınan Sur'daki Alipaşa ve Lalebey mahallelerinde yıkıma devam edilmesinin oluşturduğu görüntüler, kent sakinlerini üzüyor.
Kaynak: Diyarbakır Söz