Diyarbakır'da PKK'lıların saldırılarıyla tahrip ettiği tarihi Sur ilçesini devlet yeniden ayağa kaldırıyor.
Sur'da 28 Kasım 2015'te Diyarbakır Baro Başkanı Tahir Elçi'nin hayatını kaybettiği, polis memurları Ahmet Çiftaslan ve Adem Erdur'un şehit edildiği saldırının ardından terör örgütü PKK'ya yönelik başlatılan "Bayrak-12 Sur Müşterek Özel Birlik Operasyonu" 103'üncü gününde 9 Mart 2016'da başarıyla tamamlandı.
Güvenlik güçlerinin etkin mücadelesi sonucu 300 teröristin etkisiz hale getirildiği, çok sayıda uzun namlulu ve ağır silah ile roketatar, roketatar mermisi, el yapımı patlayıcı, el bombası ve mühimmatın ele geçirildiği operasyonda 206 çukur kapatıldı, 365 el yapımı bomba düzeneği imha edildi.
Tarihi surları ve Hevsel Bahçeleri ile UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alan, farklı medeniyetler ve dönemlere ait cami, kilise, kale, han, ev, çarşı ve köprü olmak üzere 612 kültür varlığı bulunan Sur'da operasyonlarla sıkıştırılan PKK'lı teröristler, tarihi dokuya da zarar verdi.
PKK'lı teröristlerin saldırısında, kentin ilk Osmanlı eseri Fatih Paşa (Kurşunlu) Camisi'nde çıkan yangın nedeniyle büyük çapta hasar oluştu. Tarihi Fatih Paşa, Arap Şeyh, Hacı Hamit ve Hasırlı camileri ile Ermeni, Katolik ve Protestan kiliselerinin çevresinde teröristlerce kazılan çukurlar ve kurulan barikatlara çok sayıda patlayıcı tuzaklanması sonucu bu eserler büyük oranda zarar gördü.
- Eğitim yuvalarını tahrip ettiler
Süleyman Nazif Anaokulu, Yavuz Selim Ortaokulu, Mardinkapı İlkokulu/Ortaokulunu ateşe veren teröristler, öğrencileri de mağdur etti. İlçedeki 7 okulda bini aşkın öğrenci, terör saldırıları nedeniyle eğitimine ara vermek zorunda kaldı.
Bu öğrencilerin bir bölümü, terör saldırıları nedeniyle aileleriyle yerleştikleri farklı il ve ilçelerdeki okullarda misafir olarak eğitimlerini sürdürdü.
- Aileler evlerini zorla terk etti
Terör saldırılarından duydukları endişeyle 6 mahallede yaklaşık 4 bin 500 aile evlerini terk etmek zorunda kaldı.
Mağdur binlerce aileye Başbakanlık'tan gönderilen ödeneğin yanı sıra Diyarbakır Valiliği Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı tarafından da yardım yapıldı.
Kalacak yeri olmayan aileler ise Valilik tarafından kentteki otellerde misafir edildi.
Toplam 4 bin 665 aileye 1 milyon 857 bin 364 lira devlet yardımı yapılırken, Sur ve Yenişehir sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarınca bin 205 koli gıda yardımı ve 6 bin 50 ekmek dağıtımı gerçekleştirildi.
- Terör mağduru esnaf işportacı oldu
Kentte "alışverişin merkezi" olarak nitelendirilen Sur'da terör saldırıları nedeniyle esnaf iş yerlerini açamadı.
Bazı esnaf dükkanlarından alabildikleri ürünleri başka bölgelerde kaldırımlarda açtıkları tezgahlarda satmaya çalıştı. Bazıları ise iş yerinden alabildiği ürünleri satabilmek için kentin farklı ilçelerinde dükkan kiraladı.
İş yerlerini açamayan 582 kiracı için o dönem kira artışı yapmayan Vakıflar Genel Müdürlüğü, Kasım 2015 ile Nisan 2016 tarihlerindeki kira borçlarını da affetti.
Başbakanlıkça Valiliğe gönderilen ödenek ile 31 Aralık 2015'te 603 esnafa 1 milyon 753 bin 500 lira yardım sağlandı.
- Operasyon sonrası ilçede hummalı çalışma başladı
Saldırılar sonucu adeta viraneye dönen tarihi Sur ilçesi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kurumların çalışmalarıyla ihya ediliyor.
Terör örgütü PKK'ya yönelik "Bayrak-12 Sur Müşterek Özel Birlik Operasyonu"nun tamamlandığı 9 Mart 2016'dan bu yana terörün neden olduğu tahribat ve vatandaşın mağduriyetinin giderilmesi için 2 milyar lira kaynakla 2 yıl boyunca çok sayıda proje hayata geçirildi.
Tarih boyunca 33 medeniyete ev sahipliği yapan ancak teröristlerin çukur kazıp, bombalı saldırılar düzenlemesi sonucu büyük hasar gören ilçenin yeniden "cazibe merkezi" haline getirilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Valilikçe hazırlanan projeler birbiri ardına uygulanıyor.
- Hazreti Süleyman Camisi'nin çevresindeki alan düzenlendi
Hazreti Süleyman Camisi'nin çevresini kapsayan 115 dönümlük alan, gecekondulardan temizlendi. Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca, Sur'un yeniden ihya edilmesi amacıyla tarihi Hazreti Süleyman Camisi'nin çevresinde yürütülen çalışmayla öncesinde çirkin yapılar ve gecekondularla dolu, yıkık harabe, içine girilemez 115 dönümlük alan, rekreasyon çalışması sonrasında halkın hizmetine açıldı.
İlçede, 27 şehit sahabenin de metfun olduğu Hazreti Süleyman Camisi'nin çevresindeki alanda gerçekleştirilen rekreasyon çalışması, vatandaşların büyük beğenisini kazanıyor.
- Evleri zarar gören vatandaşlara TOKİ'den ev
Evleri zarar gören vatandaşlar için Çölgüzeli ve Üçkuyu mevkisinde TOKİ tarafından inşa edilen 5 bin 637 konut yapıldı.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca ilçede terör olaylarında zarar gören alanda, 44 geleneksel Diyarbakır evinin yapımı sürüyor. 13 bin metrekarelik alanda planlanan konutlar, Sur'daki tarihi eserlerin aslına uygun inşa ediliyor.
Koruma Amaçlı İmar Planı kapsamında Suriçi'ndeki yapılar, tarihi surlardan yüksek olmayacak. Maksimum yükseklikler, konutta 2, ticaret alanlarında ise 3 kat olarak planlanıyor. Uygulamalar bu kapsamda yürütülüyor, yüksek katlı ve dokuya uymayan kamu binaları dahil tüm binalar da yıkılıyor.
- Tarihi yapılar restore ediliyor
Adeta açık hava müzesi olan ilçede PKK mensuplarının çukur kazması, barikat kurması, cadde ve sokaklara el yapımı patlayıcılar döşemesi sonucu zarar gören birçok tarihi yapının eski haline kavuşturulması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla Vakıflar Genel Müdürlüğünce yoğun çalışmalar yürütülüyor.
Vakıflar Genel Müdürlüğünce saldırılarda tahrip olan, aralarında 2 kilisenin de bulunduğu 11 tarihi eser restore ediliyor. Saldırılarda zarar gören Ulu Cami, Fatih Paşa Camisi (Kurşunlu Cami), Fatih Paşa Camisi'nin Şafiler bölümü, Şeyh Muttahhar Camisi, Dört Ayaklı Minare, Ermeni Katolik Kilisesi, Protestan Kilisesi, Arap Şeyh Camisi, Kadı Camisi, Hasırlı Mescidi ve Nasuh Paşa Camisi, çalışmaların ardından özgün haline dönecek. Sur'daki restorasyonlar için 40 milyon lira kullanılıyor.
Kalkınma Bakanlığı Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı kapsamında yürütülen projeler çerçevesinde, Paşa ve Çardaklı hamamları ile Şehzadeler Konağı'nın restore çalışmalarına da başlandı. Bu 3 eserin restorasyonu 3 milyon lira ödenekle tamamlanacak.
- Dicle Vadisi Projesi
Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanan "Dicle Vadisi Rekreasyon Alanı Projesi" ile Diyarbakır'da doğa ile tarih bütünlüğü sağlanarak yeni bir şehir silueti kazandırılacak. Çalışmalarına başlanılan projeyle Diyarbakır'ın Dicle Vadisi, rekreasyon alanı olarak düzenlenecek. Bu kapsamda vadiye yeşil alan, park, bahçe, dinlenme ve yürüme alanları kazandırılacak.
Dicle Vadisi'ni içeren 10 bin 955 dönümlük alanda rezerv yapı alanı ilan edilen kısım, hiçbir şekilde konut yapılaşmasına açılmayacak. Vadi ve adeta "kentin besin kaynağı" olan 8 bin yıllık geçmişe sahip Hevsel Bahçeleri, master planda da olduğu şekliyle korunacak.
Vadinin ekolojik özellikleri de dikkate alınarak yeni bir yaşam alanı kazandırılacak. Dicle Vadisi, yeşillikler, bisiklet yolları, göletler, meydanlar, sosyal donatılar, açık spor ve rekreasyon bölgeleri ile kentin en önemli yaşam alanı olacak.
Projenin ilk etabına Dicle Nehri üzerindeki On Gözlü Köprü ve çevresindeki çalışmalarla başlandı.
- Sur'un caddeleri göz kamaştırıyor
Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca ihalesi ve sözleşmesi yapılan, Suriçi'nin en işlek caddesi Gazi ve yanındaki tarihi Yanık Çarşı'nın "Sokak Sağlıklaştırma Projesi" kapsamında yenileme çalışmaları tamamlandı.
Projeyle 494 iş yeri yeniden düzenlendi. İlçenin önemli turizm ve ticaret aksı olan caddelerde yenileme çalışmalarının tamamlanmasından sonra mekanlar önemli bir çekim merkezi ve cazibe alanı haline geldi.
Daha sonra Melik Ahmet Caddesi'nde proje hayata geçirildi. Melik Ahmet Caddesi'nin prestijli bir konuma gelmesi için çalışmalar sürüyor. Caddede araç yolunun yeniden düzenlenmesi, kaldırımların genişletilmesi, ağaçlandırma, elektrik hatlarının yer altına alınması, kanalizasyon ve aydınlatma çalışmaları devam ediyor. Geçmişi yaklaşık 70 yıla dayanan asbestli içme suyu boruları değiştiriliyor. Bu sayede cadde tarihi dokuya uygun bir görünüme kavuşturuluyor.
Sur esnafı, iş yerlerinin yeni görünüme kavuşmasının mutluluğunu yaşıyor.
- Esnaf ve vatandaş memnun
Sur esnafından Ömer Demir, uzun yıllar ilçede esnaf olarak geçimini sağladığını, olaylar sonucu iş yapamadıklarını söyledi.
Esnafın perişan olduğunu dile getiren Demir, "Yapılan çalışmayla caddeler güzel oldu ancak insanların da gelmesini istiyoruz. İnşallah, Sur daha çok canlanır." dedi.
İşletmeci Mehmet Biçer, 2 yıl önce olayların başlamasıyla büyük bir çöküntü içerisine girdiklerini ve o dönemde birçok mekanın kapandığını anımsattı.
Kendi mekanlarını da kapatmak zorunda kaldıklarını belirten Biçer, "Sur'un yeniden canlanması için restorasyon çalışmaları yapılıyor ayrıca belediyenin de çalışması var. Çalışmaların ardından vatandaşlar tarihi ilçeye yoğun ilgi gösteriyor. Her gün müşteri potansiyelimiz artıyor. Daha güzel olacağına inanıyoruz." diye konuştu.
Vatandaşlardan Zehra Kaynak ise Sur'da yaşadığını ve ilçeyi çok sevdiğini ifade etti. Çalışmalardan sonra ilçenin çok güzel olduğunu vurgulayan Kaynak, "Çok güzel ve muhteşem, anlatmaya gerek yok. Gezdiğiniz zaman görebiliyorsunuz. İlçe daha da güzelleşiyor. Düzenleme çalışmaları da gayet iyi gidiyor." değerlendirmesinde bulundu.
Mehmet Tuncel ise operasyonun ardından ilçeye huzur geldiğini, her yerin güzelleştiğini, daha da güzelleşeceğine inandıklarını anlattı.
Yatırımla ilçenin olumlu yönde ilerlediğine işaret eden Tuncel, "Batıda yaşayanlar burayı görmeyenler ön yargı ile yaklaşıyor. Sonra buraları gördükten sonra düşünceleri değişiyor. 2 yıl önce olaylar vardı ama şimdi huzur var. Şimdiki durumdan çok memnunuz." şeklinde konuştu.
Filiz Tazan, bedensel engelli sporcu olduğunu, sporla uğraştığını kaydederek, çocukluğunun ilçede geçtiğini, yapılan çalışmalarla Sur'un çok güzel olduğunu dile getirdi.
Tazan, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"O dönemde yaşananlar ve insanların mağdur olması bizi çok üzdü. Şimdi ise çok iyi. Geziyoruz, camiyi ziyaret ediyoruz, dua ediyor, farklı insanları görüyoruz. Rahatız, kimse kimseyi rahatsız etmiyor. 2 yıl önce çok sıkıntılıydı. Çok kötüydü. Dışarı çıkamıyorduk. Korkunçtu ama şu an gerçekten çok güzel oldu. İnşallah böyle devam eder. Memnunuz."
Kaynak: Diyarbakır Söz
