Diyarbakır’da UNESCO koruması altında bulunan tarihi Diyarbakır Surları ile yine koruma bandında yer alan Hevsel bahçeleri arasında, Surların hemen dibinde geçen yıl Şubat ayında 150 dönümlük bir alanda Millet Bahçesi yapılarak tamamlandı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 24 milyon liraya yaptırılan ve bitirilmesine rağmen resmi açılışı henüz yapılmayan Millet Bahçesi için önceden Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Kuruluna başvuru yapılmadığı ve izin alınmadığı ortaya çıktı.
Hem UNESCO Koruması hem de SİT alanı olması nedeniyle ihale ve yapım süreci başlamadan uygulama onayı için öncelikle Kurula başvurulması gerekirken, millet bahçesi bitirildikten sonra Koruma Kuruluna proje sunulduğu anlaşıldı.
KURUL “İZİNSİZ UYGULAMALAR” İLE İLGİLİ KARAR ALDI
Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 26 Ağustos 2019 tarihindeki toplantısında, Diyarbakır kent surları koruma bandında kalan alana yönelik düzenlenen, “Diyarbakır ili Sur ilçesi Fiskaya-Yenikapı Mardin kapı arası millet bahçesi işi” kapsamında sunulan uygulama projesi ve “izinsiz uygulamalara” ilişkin kararlar aldı. Kurul tarafından 8 maddede sıralanan kararlarda şu ifadelere yer verildi:
“BİLİM KOMİSYONUNUN GÖRÜŞÜ ALINMADI”
1-Diyarbakır ili Sur ilçesi “Diyarbakır kalesi ve Hevsel bahçeleri Dünya miras alanı ve tampon bölgesinde yapılacak her türlü uygulama öncesi Bakanlığın 08.02.2017 tarihli Bakanlık makam oluru ile kurulan Diyarbakır surları Hevsel bahçeleri kültürel peyzaj alanı yönetimi bilim komisyonunun görüşünün alınması gerektiğine
“İSTİNAT DUVARI SİLÜETİ BOZUYOR, REVİZE EDİN”
2-Projede “C” yolu olarak tanımlı yolun güneyinde yer alan Teraslama için yapılan istinat duvarlarının silueti olumsuz etkilediğinden bahse konu alanda bitkilendirme veya doğal eğimi koruyacak dolgu malzemesi ile doldurma alternatifleri ile düzenlenerek revize edilmesine
“BEDEN DUVARINA YAPILAN BALKONU ACİL KALDIRIN”
3-Sur beden duvarında yapılan balkon uygulamasının ivedilikle kaldırılmasına
“SU DEPOSUNU YERİN ALTINA GİZLEYİN”
4- Yerinde yapılan incelemede zeminin yaklaşık 1,5 metre üzerinde bulunan su deposunun avam projedeki şekliyle zemin altına kalacak şekilde gizlenmesinin sağlanmasına
“YOLU KESİNLİKLE ARAÇ TRAFİĞİNE AÇMAYIN”
5- Hevsel bahçelerinde yakın olan “E” olarak tanımlı yolun kesinlikle araç trafiğine açılmaması ve buna ilişkin gerekli önlemlerin alınması gerektiğine
“SURLARA ZARAR VERECEĞİNDEN AĞAÇLANDIRMA YAPMAYIN, SULAMA HATTINI KALDIRIN”
6- 62 nolu burç ile Keçi burcu arasında ağaçlandırma yapılmamasına Kale beden duvarına zarar vereceğinden bu alanda sulama yapılmasını sağlayan sulama altyapı hattının kaldırılmasına surlardan itibaren bir metrelik alanın çakıl veya mucurla kaplanmasını
“BETONU TİTREŞİM YAPMAYAN ALETLERLE KALDIRIN, MUCUR VE ÇAKIL DÖKÜN”
7- Keçi burcu bitişiğindeki Sur duvarlarının önünde kısmen görülen kale dış sur kalıntılarının korunması için bu alandaki çalışmaların ve Keçi burcu çevresinden geçen beton yolun sur duvarları ve burçlarla birleştiği noktalarda titreşim yaratmayan aletlerle kesilerek bu noktalara çakıl veya mucur dökülmesi,çalışmalarının Müze müdürlüğü uzmanları denetiminde yapılmasına
“METAL KORKULUKLARI KALDIRIN FARKLI ÇÖZÜM BULUN”
8- Projede Keçi Burcu’nun etrafını dolaşan yolda güvenlik maksadıyla uygulanan metal korkulukların farklı alternatiflerle çözülmesi ne..
Diyarbakır Kültür Varlıklarını Korumu Kurulu, söz konusu toplantıda 8 madde ile özetlediği kararın sonunda ise, “Yukarıda maddeler halinde belirtilen hususların dikkate alınarak hazırlanacak uygulama projesinin Kurulumuza iletilmesinden sonra konunun yeniden görüşülmesine karar verildi” dedi.
Uzmanlar, kurulan kararını değerlendirirken, kararda, “izinsiz uygulamalar” denilerek aslında yapılan işlemin kaçak olduğunu, koruma altında bulunan alanda yapılan küçük bir işlem için bile kurulun önceden kararı olması gerektiğini belirterek, “Burada karardan anlaşıldığı üzere kuruldan görüş ve izin alınmadan iş yapılmış ve bitirilmiş. Bir çok yıllanmış ağaç kesilmiş ve alanın peyzaj ve topografik yapısı değiştirilmiş. Daha sonra UNESCO bağlamında sıkıntı yaşanmaması için iş bittikten sonra kurula proje sunulmuş. Kurulun burada yapması gereken proje hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunmaktır. Ama, kurul bunu yapmak yerine ‘izinsiz uygulama’ dediği uygulamanın iyileştirilmesi için kararlar almış. Bu proje Nisan ayında Diyarbakır’a gelmesi beklenen UNESCO misyonu açısından sıkıntı çıkarabilir” diye konuştular.
Kaynak: Diyarbakır Söz