Diyarbakır'ın Çınar ilçesinde Zerzevan Kalesi'ndeki kazılarda bin 500 yıllık yeraltı sığınağı ortaya çıkarıldı.
İlçeye 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında bulunan, Roma İmparatorluğu döneminde "askeri yerleşim" olarak kullanılan Zerzevan Kalesi'nde Kültür ve Turizm Bakanlığı, Diyarbakır Müzesi, Diyarbakır Valiliği, Çınar Kaymakamlığı ve Dicle Üniversitesinin katkılarıyla 2014 yılında başlayan kazı sürüyor.
60 dönümlük alan üzerinde 12-15 metre yüksekliğinde ve bin 200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yeraltı ibadethanesi, sığınaklar, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan kale tarihe ışık tutuyor.
Bin 500 yıllık yeraltı sığınağı bulundu
Kazı çalışmalarını inceleyen Çınar Kaymakamı İsmail Şanlı Zerzevan Kalesi'nin bin 500 yıllık olduğunu belirterek, buranın keşfedilmemiş yönlerinin bulunabileceğini ifade etti.
Kazıda son olarak yeraltı sığınağı bulunduğunu bildiren Şanlı, kalenin çok bakir bir çalışma sahasında yer aldığını kaydetti.
Şanlı, buradaki kazıların 3 yıldır sürdüğünü söyleyerek, "Kalede çok önemli bir yeraltı sığınağının bulunması bölgedeki keşiflerin ipuçlarını gösteriyor. Güneydoğu, terör olaylarıyla gündeme gelse de turistik, arkeolojik ve ekonomik yatırımlar artarak devam ediyor. 3 yıldır devam eden kazılarda 100 kişi çalışıyor. Kazı çalışması önümüzdeki yıllarda da devam edecektir." diye konuştu.
- Askeri yerleşim olarak kullanılmış
Dicle Üniversitesi (DÜ) Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Coşkun da Zerzevan Kalesi'nin Roma döneminde askeri yerleşim olarak kullanıldığını ifade etti.
Çoşkun, bu yıl yapılan çalışmalarda yaklaşık 400 kişinin barınabileceği bir yeraltı sığınağı bulduklarını bildirdi.
Sığınağın savaş zamanlarında askerlerin yanında sivil halkın da korunma amaçlı kalabilmesi için inşa edilmiş olabileceğini aktaran Coşkun, şunları kaydetti:
"Bulunan sığınağın 24 metresi kazıldı. Yüksekliği 2.5 metre ve 6 havalandırma boşluğu ortaya çıktı. 2 bölümden oluşan sığınakta kazı devam ediyor. Binlerce kişinin çok rahatlıkla barınabileceği bir sığınaktır. Bölgenin hem mimarisi hem de tarihi açısından oldukça önemli bir yerleşim birimini kazıyoruz. Bu yıl yaptığımız kazı çalışmalarında Roma dönemine ait bin 500 yıllık yeraltı sığınağı ortaya çıkardık."
Sığınağın tavanının yaklaşık 1 metre ana kayadan oluştuğunu ifade eden Coşkun, "Sığınağın sütunlarla desteklendiğini görüyoruz. Hem sağlam hem de insanların rahatlıkla barınabileceği bir alan inşaa etmişler. Savaş dönemlerinde binlerce insanın geçici olarak bu sığınakta barındığını düşünmekteyiz." dedi.
- Zerzevan Kalesi
Askeri yerleşim antik yol güzergahında, 124 metre yükseklikteki kayalık bir tepenin üzerine kurulan Zerzevan Kalesi, Amida ile Dara arasında stratejik bir noktada yer alıyor. Yerleşim konumu itibariyle bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu üzerinde, geniş bir alanı kontrol altında tutan, stratejik bir Roma sınır garnizonu olan kale aynı zamanda Roma-Sasani arasındaki büyük mücadelelere de sahne oldu.
Roma'daki ismi "Samachi" olan yerleşimin ilk inşa edildiği dönem kesin olmamakla birlikte devam eden kazılar ile kesin sonuçlara ulaşılacak. Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (M.S. 491-518) ve Justinianos I (M.S. 527-565) dönemlerinde onarılarak, bazıları ise yeniden inşa edilerek mevcut son haline getirildi.
M.S. 639'da İslam orduları tarafından bölgenin fethine kadar yerleşim kullanıldı ve önemini sürdürdü. Zerzevan Kalesi'nde yapılacak uzun süreli kazı çalışmaları ile bölgenin Roma dönemine ışık tutulacak.
Restorasyon projeleri, çevre düzenlemeleri ile de alanın ziyaretçilerin gezebileceği bir örenyeri haline getirilerek Diyarbakır ve bölge turizmine katkı sağlaması amaçlanıyor.
Kaynak: Diyarbakır Söz
