Spectrum House Düşünce ve Araştırma Merkezi Kürt Seçmen Eğilimi ismiyle bir rapor yayınladı. 25 Eylül-10 Ekim 2022 tarihleri arasında 18 yaş üstü Kürt nüfusu temsil eden saha araştırmasının bulgularına dayanıyor.
Araştırma Ağrı, Bitlis, Diyarbakır, Kars, Iğdır, Mardin, Muş, Şırnak, Şanlıurfa, Van ve Kürt nüfusun yoğun olarak yaşadığı İstanbul, Mersin, Konya ve Bursa gibi Batı illeri olmak üzere 26 bölgeyi esas alan 7 bölgede ve 14 ilde gerçekleştirildi.
Araştırma grubunda yer alan katılımcıların siyasi tercihlerine 2018 seçimlerinde oy verdikleri partiyi baz alındığında yüzde 67,4’ünün HDP, yüzde 18,5’inin AK Parti, yüzde 3,8’inin ise CHP seçmeni olduğu görülüyor. Katılımcıların yüzde 9,3’ünün ise daha önce hiç oy kullanmadığı belirtildi.
Katılımcıların yüzde88’i anadillerinin Kürtçe, yüzde8’i ise Kürtçe-Türkçe olduğunu, yüzde 3,2’lik bir kesim Türkçe, yüzde 0,7 ise anadillerinin Arapça olduğunu beyan etmiş olsalar da etnik olarak Kürt olduklarını ifade ettikleri kaydedildi.
Genel anlamda araştırmanın bulguları ve saha gözlemlerine göre, muhtemel bir seçimde bir önceki seçime nazaran AK Parti’nin oylarının büyük oranda düştüğü ve bu düşüş eğiliminin devam ettiği belirtildi. HDP’nin kendi oylarını büyük oranda koruduğu ve artış eğilimi içinde olduğu, CHP’nin ise Kürt seçmen nezdinde bir miktar oy artışı kaydettiği sonuçlarına ulaşıldı.
KÜRTLER ARASINDA AK PARTİ YÜZDE 9,5 ORANINDA GERİLEDİ
Araştırma grubunda yer alan katılımcılara “Bu pazar ·ttifaksız bir seçim olsa hangi siyasi partiye oy verirsiniz?” sorusu yöneltildiğinde; yüzde 73 oranında HDP, yüzde 9 oranında AK Parti, yüzde 6,5 oranında CHP, yüzde 4,4 oranında Kararsız ve yüzde 4,1 oranında Oy kullanmayacağım yönünde yanıt verildiği görülüyor. Bu sonuçlar 2018 seçimleri verileriyle kıyaslandığında AK Parti’nin 9,5 puanlık bir gerileme yaşadığı, HDP’nin oylarını 5,6, CHP’nin ise 2,7 puan artırdığı görülmektedir. Kararsız ya da Oy kullanmama eğiliminde olan katılımcıların oranın 8,5 olması dikkat çekicidir.
“AK PARTİ’NİN 2015 SONRASI POLİTİKALARI KÜRTLERDE KIRILMA YARATTI”
Raporda AK Parti oylarında yarıya yakın bir düşüş olması AK Parti’nin “2015 sonrası izlediği politikaların”, kendisine oy veren Kürtlerde bir kırılma yarattığı belirtildi. 2015 seçimlerinden sonra izlenen kutuplaştırma siyaseti ve Kürt seçmenin “kimlik, anadili ve toplumsal talepleri”ne cevap verecek politikalar üretmemesinin bu kırılmada belirleyici olduğu kaydedildi. Ayrıca HDP’ye yönelik baskılar ve kapatma davası, HDP’li belediyelere kayyum atanması, bölgede uygulanan güvenlikçi politikalar başta olmak üzere izlenen siyasetin Kürt seçmen tarafından onaylanmadığı ifade edildi.
“HDP OY ORANINI KORUYOR”
Hakkında kapatma davası devam eden ve Kürt seçmenden destek alan HDP’nin ise yüzde 95,8 oranında oylarını korumakta olduğu belirtiliyor. İlk defa oy kullanacak katılımcıların yüzde 78,7’sinin HDP’yi tercih etme eğiliminde oldukları raporda başka diğer çarpıcı bir tespit.
Yaş gruplarına göre parti tercihleri incelendiğinde; 18-30 yaş grubunda yer alan katılımcıların tercihinin yüzde 78,5 ile HDP olduğu belirtiyor. Bu yaş grubundaki seçmenin ikinci tercihi ise yüzde 7,8 ile CHP’dir. CHP yaş grupları arasında en fazla oyu yüzde 9,5 ile 61 yaş ve üzeri kesimden alırken, AKP’yi tercih eden yaş grubuna bakıldığında en yüksek seçmen grubunu yüzde 15,8 ile 61 yaş ve üzeri kesimin oluşturduğu görülmektedir.
AKP en az oyu 18-30 yaş grubundan alırken, HDP 61 yaş üzerinden en az oyu almaktadır. Katılımcılar arasında en kararsız yaş grubunun 61 ve üstü olması ise ayrıca dikkat çekmektedir
“PARTİSİNİ EN AZ ELEŞTİREN SEÇMEN HDP”
Raporda Kürt seçmenin HDP’yi tercih etme eğiliminin “tarihsel sebepler”i olmakla birlikte, bu eğilimin HDP’ye yönelik kapatma davası, yöneticilerinin tutuklanması, izlenen güvenlikçi politikalar, fırsat eşitsizliğinin derinleştirdiği ekonomik sorunlar ve kutuplaştırıcı politikalara karşı bir tepki olarak geliştiği de sonuçların analizinde görülmektedir.
Bu durum, saha gözlemi yapılan raporda “biz zaten kendimize oy veriyoruz”, “partimiz bellidir”, “partimizin fikriyatı doğrultusunda hareket edeceğiz”, “ekstra anket yapmaya gerek yoktur” gibi cevaplarda oldukça görünür olduğu yer alıyor. Benzer şekilde araştırma boyunca partisi hakkında en az eleştiri yapan seçmen grubunun da HDP’liler olduğu belirtiliyor. Katılımcıların HDP’yi tamamen kendileriyle özdeşleştirmiş olmalarının da etkisi olabileceği düşünülmüştür.
“HDP KAPATILIRSA SEÇİMİ BOYKOT ETME EĞİLİMİ AZINLIKTA”
HDP’yi tercih eden katılımcıların yüzde 8,8’i ise partisinin kapatılması durumunda seçimi boykot edeceklerini belirtmektedir. Buradan hareketle, HDP’nin kapatılma ihtimalinin sadece HDP’yi etkilemediği aynı zamanda yapılacak seçim sonuçlarında belirleyici bir tavrın gelişebileceği anlaşılmaktadır.
“CHP’NİN OYLARINDA KISMİ ARTIŞ”
Spectrum House Düşünce ve Araştırma Merkezi’nin raporuna göre CHP’nin Kürt seçmen nezdinde oylarında “kısmî” bir artış eğilimi görüldü.
CHP’nin iktidara alternatif en güçlü siyasi parti olmasının ve bir önceki yerel seçimlerde “Batıda İktidara Kaybettirme” mottosuyla stratejik bir karar vererek seçmenini konsolide eden HDP politikalarının, bu artış eğiliminde etkisi olabileceği düşünülüyor.
AK Parti oylarının anlamlı bir şekilde düşmesine paralel olarak ana muhalefet partisi CHP’nin benzer şekilde oy artışı kaydetmemesi, Kürt seçmenin kimlik, anadili ve toplumsal taleplerine cevap olabilecek güçlü bir alternatif stratejinin kurulamamasıyla açıklanabilir.
HDP SEÇMENİ İTTİFAKLARA BAKIŞI
Raporda HDP’yi destekleyeceklerini beyan eden her 10 kişiden 7’sinin “ittifaklı bir seçim” olması durumunda HDP ve bileşenlerini tercih edeceklerini söylemesi, HDP’nin genişleme politikalarının büyük oranda destek gördüğü olarak yorumlanıyor.
HDP’li seçmenlerin yüzde 74’lük kesimi seçimlerin ilk turunda HDP’nin kendi adayını çıkarması, Cumhur ve Millet İttifakı adayını desteklememesi gerektiği yönünde görüş belirtmektedir. Bu sonuçlar HDP’li katılımcıların seçimlerde salt iktidar değişikliği için Millet İttifakı adayını destekleme eğiliminde olmadığını gösteriyor.
Yine ittifaklı bir seçim olması durumunda katılımcıların yüzde 10’a yakını “Kendi adayını çıkarmalı”, yüzde 10’a yakını “Millet İttifakını desteklemeli”, yüzde 10’a yakınının ise “Oy kullanmama ve Boykot” eğiliminde olduğu görülmektedir.
İttifaksız bir seçim durumunda HDP’ye oy vereceğini söyleyen katılımcıların oranı ile ittifaklı bir seçim durumunda HDP’ye oy vereceğini ifade eden katılımcıların oranı mukayese edildiğinde HDP oylarında yüzde 2,3 puanlık bir düşüş olduğu izleniyor.
Aynı şekilde Millet İttifakı (CHP + İYİ Parti) oylarında ise yüzde 2,1 puanlık bir artış kaydedilmektedir. Buna göre ittifaklı bir seçim halinde HDP’nin kendi oylarını büyük oranda koruduğu, seçmen grubunun küçük bir kısmının ise doğrudan Millet İttifakı’na oy verme eğiliminde olduğu anlaşılıyor. Ayrıca ittifaklı seçim durumunun kararsızların oranını da bir miktar yükseltiyor.
DEVA, Gelecek Partisi ve Zafer Partisi başta olmak üzere seçime ilk defa girecek partilere bakıldığında hiçbir partinin henüz kayda değer bir şekilde Kürt seçmen tarafından tercih edilmediği görülmektedir.
Araştırma grubunda yer alan katılımcıların, “Bu pazar ittifaksız bir seçim olması durumunda hangi partiye oy verirsiniz?” sorusuna verdikleri yanıtlarda Kürt illeri ve Batı illeri olarak bakıldığında; Kürt illerinde HDP’ye oy verme oranının %74,7, Batı’da ise % 70,3 (yani katılımcıların yaklaşık dörtte üçü). AK Parti’nin Batı illerinde tercih edilme oranı Kürt illerine kıyasla daha yüksek olsa da 2018’de AK Parti’ye oy verdiğini söyleyen katılımcıların seçimleri ile karşılaştırıldığında, her iki bölgede de oy oranının yarı yarıya düşmüş olması dikkat çekmektedir. CHP ise Kürt illerinde %5,9, Batı illerinde %7,4 ile tercih oranını artırmış durumda
CUMHURBAŞKANLIĞINDA HDP SEÇMENİN TERCİHİ DEMİRTAŞ
Raporda Cumhurbaşkanı tercihlerinde katılımcıların birinci tercihi yüzde 74,3 ile HDP’nin göstereceği aday olarak ön plana çıkarken, ardından gelen Erdoğan’ın ise partisinden daha yüksek bir oranla tercih edildiği görülüyor. Kürt seçmenin, ikinci turda farklı aday seçeneklerine rağmen Recep Tayyip Erdoğan’ı destekleme eğiliminde olmadığı, en yüksek oranda tercih edeceği adayın yüzde 85,3 ile Selahattin Demirtaş olduğu dile geliyor.
Kürt illerinde HDP’nin belirleyeceği adayın destekleneceği yönündeki sonuç, Batı illerine göre daha kararlı bir eğilim göstermektedir
Kaynak: Diyarbakır Söz