Sovyet kozmonot Yuri Gagarin’in 1961’de uzaya çıkan ilk insan olarak tarihe geçmesinden bu yana, insanlı uzay yolculukları yolunda önemli gelişmeler yaşandı.
Gagarin, 12 Nisan 1961'de "Vostok 1" uzay mekiğiyle Dünya yörüngesini turlayarak uzay çağını başlattı. Bu sebeple 12 Nisan, "İnsanlı Uzay Yolculuğu Uluslararası Günü" olarak kutlanıyor.
İLK İNSANLI YOLCULUK
ABD öncülüğündeki Batı bloku ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) öncülüğündeki Doğu bloku arasındaki Soğuk Savaş boyunca en büyük rekabet alanlarından biri "uzay" oldu.
ABD ve SSCB arasındaki uzaya uydu gönderme yarışının ardından iki ülke yörüngede insanlı uzay yolculuğu üzerine çalışmaya başladı.
SSCB, Vostok Programı kapsamında geliştirdiği roket ve kapsülle bir kez daha rakibini geride bıraktı. Rus kozmonot Gagarin, 12 Nisan 1961'de "Vostok 3KA" roketiyle uzaya fırlatılan "Vostok 1" uzay kapsülü içinde Dünya yörüngesinde bir tur attıktan sonra Yeryüzü'ne döndü. Vostok 1'in bu seferi, ilk insanlı uzay yolculuğu olurken, Gagarin de uzaya çıkan ilk insan olarak tarihe geçti. Gagari'nin uçuşu 108 dakika sürdü ve 327 kilometre yüksekliğe ulaştı.
NEİL ARMSTRONG AY'A AYAK BASAN İLK İNSAN OLDU
ABD Başkanı John F. Kennedy, 12 Eylül 1962'de yaptığı konuşmada, uzay yolculuğunun yeni hedefi olarak Ay'ı işaret etti ve 10 yıl içinde Ay'a insan yollama sözü verdi. ABD bu amaçla önce 2 kişilik Gemini uzay mekiğini, ardından 3 kişilik Apollo uzay mekiğini üretti.
Astronotlar Frank Borman, James Lovell ve William Anders'ı taşıyan "Apollo 8" uzay mekiği, Aralık 1968'de Ay yörüngesini 10 kez katetmeyi başardı. Ardından 21 Temmuz 1969'da astronotlar Neil Armstrong, Buzz Aldrin ve Michael Collins'i taşıyan "Apollo 11" mekiği Ay yüzeyine iniş yaptı. Neil Armstrong, bu sefer sırasında Ay'a ayak basan ilk insan oldu.
Ay’a ayak basarken Armstrong'un kullandığı "Benim için küçük, insanlık için büyük bir adım" sözü tarihe geçti.
Armstrong ve onun ardından yüzeye adım atan Aldrin'den sonra ABD 1972'ye kadar Ay yüzeyine 10 astronot daha çıkardı.
ABD-SOVYETLER ORTAK UZAY YOLCULUĞU
ABD’nin Ay’a insan göndermesi uzay rekabetini yavaşlattı. İki güç, birçok kez Ay yörüngesine insan gönderdi.
ABD'ye ait Apollo mekiği ile Rus Soyuz 19 mekiği 1975’te uzayda birbirine kenetlendi. İki ülke astronotları diplomatik çabalara sembolik bir jestle katkıda bulunmak için uzayda el sıkıştı.
ÇİN, İLK İNSANLI UZAY YOLCULUĞUNU 2003’TE GERÇEKLEŞTİRDİ
Çin ilk kez 1967 yılında Devlet Başkanı Mao Zedung ve Başbakan Zu Enlai döneminde insanlı uzay yolculuğu yapma kararı aldı. ABD'nin Gemini mekiğinden kopya edilerek 1970'lerde yapılan Shuguang uzay aracı başarısız oldu. Çin, yıllar sonra Rusya'nın Soyuz mekiğini örnek alan Shenzhou mekiğini geliştirdi.
Çinli taykonot Yang Liwei, 15 Ekim 2003'te Shenzhou 5 mekiğiyle uzayda 21 saat uçarak ülkesinin ilk insanlı uzay yolculuğunu gerçekleştirdi.
SPACEX’İN İLK İNSANLI UÇUŞ DENEMESİ
ABD Havacılık ve Uzay Ajansı (NASA), Apollo programının sırasıyla Columbia, Challenger, Discovery, Atlantis ve Endeavour uzay mekiği programlarını sürdürdükten sonra 2011 yılında, kamu kaynaklarıyla yürütülen tüm insanlı uçuş programlarına son vererek bu alanda özel sektör girişimlerini teşvik etmeye başladı.
ABD hükümeti, aynı yıl, iş dünyasını dış uzay çalışmalarına dahil etme kararı alarak, NASA "Ticari Mürettebat Geliştirme Programını" hayata geçirdi.
NASA, başka bir ülkeye olan bağımlılığını sona erdirmek ve insanlı uzay uçuşlarını ABD’ye geri getirmek için özel sektör ile çalışma kararı ardından, SpaceX ve Boeing ile sözleşmeler imzalandı. NASA, "Crew Dragon"un geliştirilmesi için SpaceX’e 3,1 milyar dolar, Boeing’e "CST-100 Starliner" için 4,8 milyar dolar ödeme yaptı.
SpaceX, 30 Mayıs 2020’de ABD'nin Florida eyaletinde bulunan Kennedy Uzay Merkezi'nden "Crew Dragon" isimli uzay aracını 2 astronot ile başarılı şekilde uzaya gönderdi. SpaceX, bu başarılı fırlatma ile uzaya ilk defa insanlı uçuş gerçekleştirirken, tarihte ilk kez özel bir şirket uzaya insan yollamış oldu.
Başarı ile gerçekleşen tarihi insanlı fırlatılış ve yeniden kullanılır roketle yapılan uzaya yolculuk neticesinde, NASA'nın dünya yörüngesinde bulunan Uluslararası Uzay İstasyonu'na astronot göndermek için her seferinde Rusya'ya koltuk başına ödediği yaklaşık 85 milyon dolarlık masraftan kurtulmasının da yolu açılmış oldu.
NASA, 2024'E KADAR AY'A İKİ ASTRONOT GÖNDERMEYİ HEDEFLİYOR
NASA, Yunan Ay tanrıçası "Artemis"in adı verilen keşif görevi kapsamında 2024 yılına kadar Ay yüzeyine bir erkek ve bir kadın astronot göndermeyi planladığını açıkladı.
NASA, Mart 2021'de Ay seferleri için kullanmayı planladığı roket motorunun testini tamamladı.
NASA’nın Uzay Fırlatma Sistemi (SLS) roketi program müdürü John Honeycutt, Ay seferleri için kullanılacak roket motorunun testinin ABD’nin Mississippi eyaletindeki Stennis Uzay Merkezi'nde başarılı bir şekilde tamamlandığını bildirdi.
SLS roketinin, Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'ne gönderilmesi ve daha sonra da Orion uzay aracına entegre edilmesi bekleniyor.
2028'e kadar sürmesi planlanan seferlerin ardından Ay yörüngesinde uzay istasyonu kurulması ve burayı basamak olarak kullanarak Mars'a insanlı seferler düzenlenmesi hedefleniyor.
Kaynak: Diyarbakır Söz
