Çocukların istekleri, merakları, hareket etme ve ilgi göreme ihtiyacı vardır. Çocuğun bu ihtiyaçları ve istekleri yetişkinin meşgul ve planlı yaşamında işlerin yolunda gitmemesine neden olan bir engel haline dönüşebilir. Anne ve baba çocuğu için, birçok detayı planlar, sabah kalkma saati, öğünlerde yenecek olan yemekler, yatma saati gibi. Çocuğu için her şeyin en iyisini isteme arzusudur bu. Eller yıkanmalı, kirli kıyafetlerle dolaşmamalı, evde koşmamalı, elleriyle bir şey yememeli, yalan söylememeli, oyuncağını paylaşmalı, zamanı iyi kullanmalı, hızlıca giyinmeli, ödevler saatinde yapılmalı, kardeşle iyi geçinilmeli gibi bol miktarda beklentiyi karşılamak bir çocuk için zorlayıcıdır.
Bu nedenle çatışmalar yaşanır. Kısaca anne babanın beklentilerine, ideallerine göre davranamayan çocuk söz dinlemeyen çocuk etiketini alır. Çocukların yetişkinin beklentilerine uygun davranmaya ikna etmenin tek yolu onlara bir şeyleri söylemek, emretmek değildir. Anne babalar bunun farkına varırlarsa söz dinlemeyen çocuk imajı da ortadan kalkar. Her çocuğun ihtiyacına uygun disiplin anlayışı ile hareket etmek yeterlidir. Genellikle çocukların ihtiyaçları nelerdir diye düşündüğümüzde, ana başlıkları şu şekilde sıralayabiliriz;
Güven ihtiyacı
Çocuğun zorlandığı bir davranışı değiştirebileceğine önce anne babanın inanması gerekir. Eğer yetişkinin bu konuda umudu yoksa çocuk bunu hissedecektir. “Nede olsa bir şey düzelmez, ne desem boş” düşünceleriyle biçimlenen tutumlarla istendik davranış oluşturulamaz.
Koşulsuz kabul ihtiyacı
Ne yapmış olursa olsun her yönüyle kabul görme ve sevilme ihtiyacı karşılanmayan çocuk anne baba ile işbirliği yapma konusunda zorlanır, davranışını değiştirmektense direnir veya umursamaz davranır.
Tutarlı ve kararlı yaklaşım
Her gün aynı beklenti içinde olmak önemli, bir gün dişini fırçalamamasına önemli bir şey değilmiş gibi yaklaşıp ertesi gün unutmamasını beklersek davranış değişikliği oluşturmada yeterli olunamayacaktır.
Başarabildiğini görmeye ihtiyacı
Ne yaparsa yapsın yeterli olmadığını hisseden bir çocuk değişim için çaba göstermeyecektir. Bu nedenle küçük çabalarını fark etmeli ve bu da çocuğa söylenmeli. Haftanın her günü yatma saatini geciktiren bir çocuk haftada bir gün zamanında yatmayı başarıyorsa bu önemli bir gelişmedir. Bunu haftanın iki gününe çıkarabilmek önemlidir.
İhtiyaç duyduğu zamanı verebilmek
Çocuğun hızında ilerlemek önemli, yetişkinin aceleci beklentisinin çocuğun dünyasında yeri yoktur. Kısa sürede her beklentiye uyum sağlamasını beklemek anne baba çocuk arasında çatışmaların artmasına neden olacaktır.
Çocuğun yapabileceği davranışı ondan beklemek
Çocuk yaşına ve yeteneklerine uygun olmayan beklentiyi başaramayacağı için, her anne babanın çocuğun içinde bulunduğu yaş özellikleri hakkında bilgi sahibi olması önemlidir. Örneğin bir okulöncesindeki bir çocuğa odanı topla demenin bir anlamı yoktur. O yaşta bir çocuk daha detaylı bir tarifi anlayabilir ve uygulayabilir. Yerde duran oyuncaklarını oyuncak kutusuna koymalısın demek daha yerinde bir beklentidir.
Davranış değiştirme sürecinde anne-babanın çocukla işbirliği yapması
Çocuğunuzda oturmasını istediğiniz bütün davranışlar sadece çocuğunuzun değil, ailenin tüm bireylerinin sorumluluğundadır. Çocuklar yapılması gerekenlerin emredildiği ortamlarda değil, herkesin beraberce çalıştığı ortamda yer aldıklarında verimli olurlar.
Kaynak: Diyarbakır Söz
