Oya Aydoğan'ın boğazına kaçan patates, öksürürken Aort Damarının yırtılmasına mı mahal verdi. Aort damarı nedir? Aort damarı neden yırtılır? Aort damarı nerededir? Aort damarı ve damar sağlığımızı korumak için neler yapmalıyız? sizler için derledik
Ünlü oyuncu Oya Aydoğan'ın ölümüne sebep olan Aort Damarı vücudumuzun hangi bölgesinde bulunur? Aort Damarı hangi durumlarda öümle sonuçlanır. Aort Damarı hakkkında merak edilen tüm detayları sizin için derledik.
Aort, insan vücudundaki en büyük arterdir. Sol ventrikülden çıkar ve karnın aşağısına doğru uzanır ve sonra daha küçük damarlara dallanır. Aort oksijenlenmiş kanı tüm vücut parçalarına sistemik dolaşımla ulaştırır.
Aort'un yönü Aort genellikle beş segment veya parçaya bölünür. Asendan aort: Aort ark'ı ile kalp arasındaki bölümdür. Aort arkı: Ters U gibi görünen zirve noktasıdır. Desandan aort: İliiyak arterlere bölünen aort arkından bir bölümdür. Torasik aort: Diyaframın üstündeki desandan aortun yarısıdır. Abdominal aort: Diyaframın altındaki desandan aortun yarısıdır. AORT DAMARININ YIRTILMA NEDENLERİ "Öncelikle yemek yerken soluk borusu veya yemek borusuna takılan yiyecekler çıkarılması esnasında sağlıklı bir bireyin damarlarında yırtılma olmaz. Vücudun damar sistemi sağlıklı ise refleks hareketlerinden yani öksürme, hapşırma, ıkınma gibi göğüs içindeki basınç artışlarından etkilenmez. Fakat kalpten çıkan ana damar olan aort damarında daha önce oluşan yıpranma, balonlaşma, duvarlarında harabiyet varsa bu tip refleks hareketlerinde bile yırtılma riski olabilir. Aort damarını bu tip riske hazırlayan en büyük etken kontrol altına alınamamış tansiyon yüksekliğidir. Hipertansiyon zamanla aort damarının duvarını yıpratır ve balonlaşmaya, kireçlenmeye veya diseksiyon denen içten yırtılmaya yol açar. İşte bu durumda basit bir öksürme bile damardaki hasarı artırıp yırtılmaya yol açabilir." "ÖLÜM KORKUSU GERÇEKTEN ÖLDÜRÜR" Dr. Akgül, boğazına bir şey takılıp boğulma tehlikesi geçiren kişide damar hasarı oluşması için 2 önemli durum olduğunu aktardı: 1- Ölüm korkusu sonucu stres hormonlarının acilen yükselip damar içi kan basıncını çok yükseltmesi. 2- Nefes alma zorluğunun uyardığı öksürme ve hapşırma refleksi sonucu göğüs içindeki basıncın artması. "TANSİYONU OLANLARDA "BIÇAK SAPLANIYOR" ŞEKLİNDE AĞRI TEHLİKELİ" Bu olayın, yüksek tansiyon hastalığının ne kadar önemli sonuçlar oluşturabileceğinin bir göstergesi olduğuna vurgu yapan Akgül, "Şu unutulmamalıdır ki, tansiyon yüksekliği olan bir kişide ani başlayan sırt, göğüs ağrısı varsa, bu ağrı sanki “bıçak saplanıyor” tarzında ise hastada “aort diseksiyonu” denen aort damar yırtılması riski vardır. Bu durumda en yakın hastaneye gidilmeli ve orada da tecrübeli kalp damar cerrahisi kliniği bulunmalıdır" diye konuştu..Emsey Hospital’dan Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Güler, konuyla ilgili bilgilendiriyor:
Sebepleri nelerdir?
Aort damarının ileri yaşlarda (60-70 li yaşlarda) elastikiyetinin kaybolması, iç duvarında kolesterolve plak birikimi sonucu kireçlenmelerin artması, hipertansiyon ve bazı genetik olarak aort duvarının zayıf olduğu hastalıklar sebep olarak gösterilebilir. Trafik kazaları, düşmeler ve çok ağır kaldırmalar da aortta yırtığa neden olabilir.
Nasıl gelişir?Aort damarının iç tabakasında meydana gelen küçük bir yırtılma noktası kanın o bölgedeki basıncı ile yukarı ve aşağıya doğru ilerleyerek tüm damar boyunca devam edebilir. Yırtılmanın olduğu bölgeden çıkan hayati damarlar da bundan etkilenip anında ölümcül komplikasyonlar gelişebilir. (Beyin ve böbrekler gibi) Bazen damarın iç kısmından başlayan yırtılma tüm damar tabakalarını etkileyip damarın dışarı doğru yırtılmasıyla da sonuçlanabilir.
Belirtileri nelerdir? Tanı nasıl konur?Aort diseksiyonu beklenmedik bir durum olduğu için önceden pek belirti vermez. Çoğunlukla ani gelişen bir tansiyon yükselmesi aortta yırtılmayı başlatabilir. Hastalar bunu göğüslerinde ve sırtlarında yırtılır tarzda çok şiddetli bir ağrı olarak tarif ederler. Bu hastalar acil servise ulaşsalar bile tanı konamayabilir. Kalp krizi ile karışabilir. Bazen hastada ilk belirti şuur kaybı, felç ya da görme kaybı olabilir. Bu bulgularla acil servise ulaşan hastada aort yırtılması düşünülüp tomografi yapılırsa ancak tanı konabilir.
Tedavi nasıldır?Bu hastaların yarısı acil serviste kaybedilir. Aortun başlangıç bölümünde olan ve beyin gibi hayati organları ilgilendiren bölgede bir yırtık mevcut ise acil cerrahi girişim şarttır. Kanamanın kontrol edilerek yırtılan aortun suni bir damarla değiştirilmesi ve hayati organlara tekrar kanın gönderilmesinde dakikalar bile çok önemlidir. Ameliyat edilmeyen hastalarda ölüm oranı yüzde98 dir. Uygun vakalarda yırtılmanın lokalizasyonuna göre stent de yapılabilir.
Hastalık Nasil Oluşur ?
Anevrizmanın nedeni net olarak bilinmemektedir. Ancak bazı durumlarda anevrizmaya daha sık rastlanır. Bunlar içinde en önemlisi sigaradır. Diğer risk yaratan durumlar ise aile yada yakın akrabalarda anevrizma olması, ateroskleroz sonucu bacak damar hastalığının bulunması ve hipertansiyondur.
Belirtiler Nelerdir ?
Aort anevrizmaları çoğu kez anevrizma patlayıncaya kadar bir belirti vermez. Bazen hastada oluşturduğu şikayetler ise karında, belde ağrı ve karında kalp gibi atan bir şişliktir.
Anevrizma patladığında belirtiler nelerdir ?
Bir anda başlayan şiddetli bel ve karın ağrısı, bayılma, bulantı kusma, kan basıncının düşmesi, nabzın hızlı atması, solukluk, soğuk terleme, ağız kuruluğu gibi şok belirtileri olur
Ancak zaman zaman yapılacak basit bir batın ultrasonografisi yada CT/ MR ile tespiti mümkündür. Aortun bobrek damarlarının altında ki seviye anevrizmanın en sık goruldugu yerdir.Buna Abdominal Aort Anevrizması adi verilir.Aorta anevrizması ne kadar yaygındır ?
AAA (Abdominal Aort Anevrizmasi) en ciddi kardiyovaskular rahatsızlıklardan birisi olmakla birlikte, birçok AAA asla teşhis edilemiyor.Yaklasık olarak AAA hastaları %70 ten %80 e ilk teshis anında asymtomatiktir (belirti vermezler).AAA’lar tıbbi sartlara baglı olmaksızın teshis için prosedür boyunca tamamiyle rasgele bir sekilde kesfedilir.
Abdominal (karın) aorta anevrizması 65 yaş üzerindeki nüfusun %8 inde bulunur. Erkeklerde kadınlara göre 4 kat daha sık rastlanır. Genel olarak 50 yaşından sonra ölen her 250 kişiden birisi abdominal (karın) aorta anevrizmasının patlaması (rüptür) sonucu ölür.Tüm ölüm nedenleri içinde 13. sıradadır. Anevrizması tedavi edilmeyen hastaların %50 si anevrizmanın patlaması sonucu ölür.ABD’de her yıl yaklasık 190.000 AAA teshis edilir ve 45.000-50.000 hasta ameliyat olur.
Anevrizmada tedavi seçenekleri nelerdir?
Ameliyat kararı anevrizmanın çapı ve hastanın şikayetlerine göre alınır. Anevrizmanın çapı tedavinin zamanlamasını belirleyen en önemli faktör olup, anevrizma büyüdükçe rüptür riski artar. Bilimsel araştırmalara göre 5.5 cm den küçük anevrizması olup ta şikayetli olmayan hastalarda ameliyat gerekmezken, anevrizmanın en geniş çapı 5.5 cm yi aştığında ameliyat gereklidir. Daha küçük anevrizmalar ağrı yapıyorsa yada aralıklı yapılan ölçümlerde anevrizma hızlı büyüyorsa ameliyat gerekebilir.
• Ameliyat yapmadan izlemek (izle ve bekle…baslangic asamasi)
• Açık ameliyat (cerrahi) ile anevrizmanın tedavisi • Endovasküler yolla anevrizmanın tedavisi (EVAR)Cerrahi ONARIM
Anevrizma ameliyatı nedir ve etkileri nasıldır? Anevrizmanın ameliyatı genişlemiş damar bölümünün suni bir damar ile değiştirilmesidir. Bu yöntem yaklaşık 50 yıldır kullanılmakta olup, güvenilir ve kalıcı sonuçlar sağlamaktadır. Ameliyat genel anestezi altında karından büyük bir kesi yapılarak gerçekleştirilir. Prosedür 4 -6 saate kadar tamamlanır.Hasta çoğunlukla birkaç gün cerrahi yoğun bakım ünitesinde kalir ve bir sorun olmadığı takdirde hastalar ameliyat sonrası 7-10 gün içinde taburcu edilirler. Hastaların normal yaşamlarına dönmeleri 1-2 ay sürebilir. Bu yöntem anevrizmayı tamamen tedavi edebilen bir yöntemdir. Ancak büyük bir ameliyat olmasından dolayı ameliyata bağlı ölüm riski ortalama %5 dir.
Kaynak: Diyarbakır Söz
