Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK) salı günü politika faizini yüzde 50'de sabit bıraktı. Piyasaların beklentisine paralel bu kararın yanında PPK karar metninde yer alacak mesajlarda merakla bekleniyordu. Karar metninde aylık enflasyonun ana eğiliminde belirgin ve kalıcı bir düşüş sağlanana ve enflasyon beklentileri öngörülen tahmin aralığına yakınsayana kadar sıkı para politikası duruşunun sürdürüleceği yinelendi.
Yani uzmanların sene sonuna doğru faiz indirimlerinin başlayacağına dair öngörüleri olsa da TCMB henüz gevşeme sinyalini verdi.
POLİTİKA FAİZİ YÜZDE 8.5'TEN YÜZDE 50'YE ÇIKTI
TCMB, Mayıs 2023'te Hafize Gaye Erkan'ın Başkanlık görevine gelmesiyle beraber sıkı para politikası uygulamaya başladı. Şubat 2024'te Erkan yerini Fatih Karahan'a bırakırken aynı sıkı duruş devam etti. Haziran 2023-Mart 2024 döneminde TCMB politika faizini yüzde 5'lik orta vadeli enflasyon hedefine ulaşmak amacıyla yüzde 8.5'ten yüzde 50'ye yükseltti.
ENFLASYON DÜŞÜŞE GEÇTİ
Bu süreçte mayıs ayında yüzde 75.45'e yükselen yıllık enflasyon son olarak geçen ay yüzde 61.78'e geriledi. Sene sonunda TCMB yıllık enflasyonun yüzde 38'e gerilemesini bekliyor. Piyasa beklentisi de benzer şekilde yüzde 37 ila yüzde 43 aralığında değişiyor.
Ekonomi yönetimi ve TCMB'nin attığı adımlar fiyat istikrarını sağlamayı hedeflerken özellikle 2024 ortalarından itibaren iş dünyası temsilcileri sıkı para politikasının yarattığı bazı sıkıntıları dile getirmeye başladı. Farklı sektörlerden farklı talep ve şikayetler gelse de yapılan açıklamaların merkezinde genel olarak finansmana erişimde yaşanan problemler ve kur seviyesi yer alıyor.
TİCARİ KREDİ FAİZLERİ 4'E KATLANDI
Haziran 2023'te yüzde 15 seviyesinde olan ticari kredi faizleri Nisan 2024'te ortalama yüzde 68.29'a kadar çıktı. TCMB verilerine göre Ağustos başında ortalama faiz oranları yüzde 60.96'ya gerilese de özellikle KOBİ'ler krediye erişimde büyük sıkıntılar yaşamaya devam ettiğini belirtiyor.
2024'TE DOLAR/TL YÜZDE 15 TÜFE YÜZDE 29 YÜKSELDİ
Sıkı para politikası adımları ilk atılmaya başladığından itibaren kredi koşullarının sıkılaşması zaten beklenen bir gelişmeydi. Son dönemde kur seviyesi ise asıl tartışma konusu oldu. Geçen yılı 29.37'den kapatan dolar/TL şu ana kadar 2024 genelinde yüzde 15.5 yükselerek 33.90'a yükseldi.
Nominal olarak bakıldığında TL dolar karşısında dünyanın en çok değer kaybeden para birimleri arasında yer alsa da Ocak-Temmuz döneminde enflasyonun yüzde 28.76'yı bulmasıyla TL'nin reel olarak fazla değerlendiğini savunanların sayısının artmasına yol açtı.
TİM BAŞKANI GÜLTEPE: DÖVİZ KARPUZDAN DA UCUZ
Meslek örgütleri TL'nin olması gerektiğinden daha değerli olduğuna dair açıklamalar yaparken bu açıklamalardan en dikkat çekenlerinden birisi 2 hafta önce Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe'den geldi. Gültepe "Enflasyonla mücadele etmemiz lazım. Bence sanayi tarafı biraz unutuldu. Yani tabii biz zarar edebiliriz. Etmeliyiz de böyle durumlarda ama boyutu önemli. Bir boyuttan sonra artık sürdürülebilir olmaktan çıkıyor. Şu anda sanayici, ihracatçı buzdağının altında. O buzdağının üstüne çıkmak lazım. Türkiye pahalı değil, çok çok pahalı. Türkiye'de şu anda en ucuz şey döviz. Karpuzdan da ucuz" ifadelerini kullandı.
İTO BAŞKANI AVDAGİÇ: KUR İLE ENFLASYON ARASINDAKİ BAĞ ZAYIFLAMAMALI
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç de geçen ay benzer bir şekilde kur seviyesine ilişkin açıklamalarda bulundu. Kur ve enflasyon arasındaki makasın açık kaldığı her an ihracatın aleyhine, ithalatın lehine işlediğini belirten Avdagiç, "Kur ve enflasyon arasında açılan makas eninde sonunda kapanıyor. Bizim bu sürecin kontrolünü elimizde tutmamız ve sürdürülebilir kılmamız ekonomimiz için çok önemli. Enflasyon ile kur sepeti arasındaki bağ kopuk kalırsa, yılın ikinci yarısında ihracatta kalıcı düşüş, ithalatta ise hızlı artışın devreye girmesi söz konusu olabilir. Bu nedenle bir defa daha kur ve enflasyon arasındaki bağın zayıflamaması gerektiğine dikkat çekiyor, ekonomi yönetimimizin bu konuya hassasiyetinin artarak sürmesini önemle bekliyoruz." ifadelerini kullandı.
AKTOB BAŞKANI KAVALOĞLU: SABİT KUR BİZİ ZORLUYOR
Kur seviyesine ilişkin şikayetler zaman zaman turizm sektörü temsilcileri tarafından da dile getiriliyor. Son olarak Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği'nin (AKTOB) Başkanı Kaan Kaşif Kavaloğlu "Maliyetlerimiz hızlı bir şekilde artıyor. Enflasyon muhasebesi konusunda sizin yatırımcıyı, turizmciyi zor durumda bırakmayacağınızı biliyoruz. Sizden bu konuda yardım istiyoruz. Aynı zamanda sabit döviz kuru bizi zorluyor. Hepimiz bu ülkenin vatandaşıyız ama 54 sektörü besleyen turizm serbest hukuk politikasına ihtiyaç duyuyor. Yakın bir dönemde umuyoruz ki vergi yükümüz daha da artmaz" dedi.
KADOOĞLU: DÜŞÜK KUR POLİTİKASININ AÇTIĞI YARALAR SARILMALI
Güneydoğu Anadolu Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Celal Kadooğlu da bu ay yaptığı açıklamada düşük kur politikasının açtığı yaraların sarılması için çözüm beklediklerini bildirdi. Kadooğlu "Son 1 yılda döviz kurundaki artış yüzde 25 ama enflasyon yüzde 60'ların üzerinde. Bunun yanında son bir yılda üretim maliyetlerindeki artış yüzde 100 civarında. Kısacası bunun anlamı şudur; Maliyetleriniz ikiye katlanırken, sattığınız ürünün fiyatı yüzde 25 artıyor" dedi.
BMD, TGSD VE TASD'DEN ORTAK BASIN TOPLANTISI
Meslek birlik ve örgütleri kur ve faiz konusunda görüşlerini sırayla aktarırken yarın İstanbul'da dikkat çeken bir basın toplantısı gerçekleştirilecek. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya ile Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten yapacakları ortak basın toplantında problemleri ve çözüm yollarını anlatacaklar.
"FİYAT TUTTURAMAMAYA BAĞLI PAZAR KAYBI, İHRACATTA YAŞANAN DÜŞÜŞ..."
Söz konusu toplantı için basına iletilen davette 'düşük kur' veya 'faiz' ifadeleri yer almasa da şunlar belirtildi:
"Özellikle emek yoğun sektörlerde fiyat tutturamamaya bağlı pazar kaybı, ihracatta yaşanan düşüş ve ithal ürünlerin iç pazarda edindiği hakimiyet, ülke ekonomisi için ciddi bir tehdide dönüşüyor.
Üretici, ihracatçı ve perakendeciler her geçen gün daha da ağırlaşan ekonomik zorluklar ve riskler karşısında bir araya geldiler."
Dolayısıyla bu üç önemli derneğin düzenleyeceği ortak toplantıda son dönemde iş dünyasının şikayet ettiği düşük kur konusunun da ele alınması bekleniyor.
Kaynak: AJANSLAR