Türkiye'de geçen yıl gerçekleştirilen ihracatın yüzde 30,4'ünü, ithalatın da yüzde 14,7'sini küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ) yaptı.
Türkiye İstatistik Kurumu, 2021 yılına ilişkin "Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri"ni açıkladı.
Buna göre, Türkiye'de 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 125 milyon lirayı aşmayan girişimler KOBİ olarak tanımlanıyor.
Sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren 3 milyon 568 bin girişim KOBİ sınıfına girerken bu kuruluşlar 2021 yılında toplam girişim sayısının yüzde 99,7'sini oluşturdu. Buna karşılık, istihdamın yüzde 71'i, personel maliyetinin yüzde 48,3'ü, cironun yüzde 44'ü, üretim değerinin yüzde 37,3'ü ve faktör maliyetiyle katma değerin yüzde 35,5'i söz konusu işletmelerde kaydedildi.
Ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) göre, 2021 yılında KOBİ'lerin yüzde 36,5'i toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı, yüzde 14,9'u ulaştırma ve depolama, yüzde 12,3'ü ise imalat sanayisi sektörlerinde faaliyet gösterdi.
Geçen yıl toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı faaliyetlerindeki KOBİ istihdamının toplam KOBİ istihdamı içindeki oranı yüzde 27,4 olurken personel maliyeti için bu oran yüzde 24,1, ciroda yüzde 54,5, faktör maliyetiyle katma değerde yüzde 25,1 ve üretim değerinde ise yüzde 15,8 olarak gerçekleşti.
ORTA ÖLÇEKLİ GİRİŞİMLERDE ÇALIŞAN BAŞINA KATMA DEĞER 173 BİN LİRA OLDU
KOBİ girişimleri için 2009 yılında çalışan başına ortalama katma değer 15 bin lira iken 2021 yılında bu değer 78 bin lirayı buldu. KOBİ grupları içinde 2009 ve 2021 yılları için en yüksek çalışan başına katma değer sırasıyla 29 bin lira ve 173 bin lira ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 19 bin lira ve 86 bin lira, mikro ölçekli girişimler için ise 8 bin lira ve 28 bin lira olarak hesaplandı.
2009 yılında KOBİ girişimleri için çalışan başına ortalama personel maliyeti 8 bin lira iken 2021 yılında 40 bin lira oldu. KOBİ grupları içinde 2009 ve 2021 yılları için en yüksek çalışan başına personel maliyeti sırasıyla 15 bin lira ve 68 bin lira ile orta ölçekli girişimlerde gerçekleşirken aynı yıllar için bu değerler küçük ölçekli girişimler için sırasıyla 11 bin lira ve 49 bin lira, mikro ölçekli girişimler için ise 4 bin lira ve 21 bin lira olarak kayıtlara geçti.
İmalat sanayisindeki 2 bin 771 KOBİ yüksek teknoloji sınıfında üretim yaptı. İmalat sanayisindeki KOBİ'ler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, yüzde 55,9'u düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken büyük ölçekli girişimlerde bu oran yüzde 45,9 oldu.
KOBİ büyüklük gruplarına göre incelendiğinde, mikro ölçekli girişimlerin yüzde 57'si düşük teknoloji sınıfında üretim yaparken yüzde 31,2'si orta-düşük teknoloji, yüzde 11,2'si orta-yüksek teknoloji ve yüzde 0,6'sı yüksek teknoloji sınıfında üretimde bulundu. Buna karşılık küçük ölçekli girişimlerde bu oranlar sırasıyla yüzde 51,3, yüzde 30,4, yüzde 17,2 ve yüzde 1 iken orta ölçekli girişimlerde yüzde 50,4, yüzde 29,1, yüzde 19 ve yüzde 1,4 olarak kaydedildi.
2020 yılında doğan KOBİ girişim sayısının, 2020 yılındaki aktif KOBİ girişim sayısına oranı (girişim doğum oranı) yüzde 14,8 ve 2020 yılında doğan KOBİ girişimlerindeki istihdamın, 2020 yılındaki aktif KOBİ'lerin toplam istihdamı içindeki payı yüzde 7 iken 2021 yılında bu oranlar girişim doğum oranında yüzde 16,1'e, istihdam payında ise yüzde 7,7'ye yükseldi.
KOBİ'lerin 2021 yılında en yüksek doğum oranı yüzde 17,2 ile mikro ölçekli girişimlerde olurken bunu sırasıyla yüzde 5 ile küçük ölçekli ve yüzde 3,6 ile orta ölçekli girişimler takip etti. Doğan girişimlerin istihdam içindeki oranlarında en yüksek pay yüzde 12,9 ile mikro ölçekli girişimler oldu. Bunu yüzde 3,1 ile küçük ölçekli ve yüzde 1,8 ile orta ölçekli girişimler izledi.
KOBİ'LER TOPLAM İHRACATIN YÜZDE 30,4'ÜNÜ GERÇEKLEŞTİRDİ
Geçen yıla ilişkin toplam ihracatın yüzde 30,4'ü, ithalatın ise yüzde 14,7'si KOBİ'ler tarafından gerçekleştirildi. 2021 yılı toplam ihracatında mikro ölçekli girişimlerin payı yüzde 2,5 iken küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 10,7, orta ölçekli girişimlerin payı yüzde 17,2, büyük ölçekli girişimlerin payı yüzde 69,6 olarak kayıtlara geçti.
KOBİ'lerin ihracatlarının yüzde 61,3'ü ticaret, yüzde 33,2'si sanayi sektörlerinde yapıldı.
2021 yılı toplam ithalatında mikro ölçekli girişimlerin payı yüzde 0,8, küçük ölçekli girişimlerin payı yüzde 4,4, orta ölçekli girişimlerin payı yüzde 9,5, büyük ölçekli girişimlerin payı ise yüzde 85,3 olarak gerçekleşti.
KOBİ'lerin ithalatının yüzde 62,4'ü ticaret, yüzde 31,4'ü sanayi sektörlerinde kaydedildi.
KOBİ'lerin 2013 yılında 57 milyar dolar olan ihracat değeri, 2021 yılında 68 milyar dolara yükseldi. İthalatta ise 2013 yılında 48 milyar dolar olan değer, 2021 yılında 38 milyar dolara düştü.
KOBİ'LERİN TOPLAM İHRACATININ YÜZDE 47,3'Ü AVRUPA ÜLKELERİNE YAPILDI
KOBİ'ler tarafından 2021 yılında yapılan ihracatın 47,3'ü Avrupa, yüzde 33,7'si Asya ülkelerine gerçekleştirildi. KOBİ'ler ithalatının yüzde 47,4'ünü Asya, yüzde 42,6'sını Avrupa ülkelerinden yaptı. KOBİ'lerin ihracatının yüzde 90,8'ini imalat sanayisi ürünleri oluşturdu.
KOBİ'lerin 2021 yılı ihracatında giyim eşyası sektörünün payı yüzde 12,9, başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanların payı yüzde 10 ve tekstil ürünlerinin payı yüzde 9,1 oldu.
Bu işletmelerin 2021 yılı ithalatında ise öne çıkan ürünler, yüzde 16,3 ile kimyasallar ve kimyasal ürünler, yüzde 15,6 ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar yüzde 14,6 ile ana metaller, yüzde 6,4 ile bilgisayarlar ile elektronik ve optik ürünler olarak sıralandı.
KOBİ'LER AR-GE HARCAMALARININ YÜZDE 27,1'İNİ GERÇEKLEŞTİRDİ
Mali ve mali olmayan şirketlerin 2021 yılına ilişkin toplam gayrisafi yurt içi AR-GE harcamasının 15 milyar 458 milyon lirasını KOBİ'ler yaptı. Bu harcama mali ve mali olmayan şirketler AR-GE harcamasının yüzde 27,1'ini oluşturdu. Tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden mali ve mali olmayan şirketlerde toplam 146 bin 735 kişi AR-GE personeli olarak çalıştı. TZE cinsinden bu personelin yüzde 43,6'sı KOBİ'lerde istihdam edildi.
Geçen yıl 2021 yılında KOBİ'lerin toplam patent başvuru sayısı 1263 olurken aynı yıl 513 patent tescil edildi. KOBİ ölçeklerinde ise 454 patent başvurusuyla mikro ölçekli girişimler ve 238 patent tesciliyle orta ölçekli girişimler ilk sırada yer aldı.
Kaynak: Diyarbakır Söz
