Enflasyon yeniden çift haneye yükselirken, bankaların mevduat faizlerinde düşüş hızlandı. Reel faiz tüm vadelerde enflasyonun altında seyrediyor.
Bankalar Merkez Bankası'nın faiz indirimlerinin ardından düşen fonlama maliyetlerini kredi faizlerine yansıtmaya başladı. Ancak düşen fonlama maliyeti, mevduat faizlerinin de hızla gerilemesine yol açtı. Hal böyleyken mevduat sahibinin net faizi, enflasyon etkisinden arındırıldığında eksiye (negatif) düştü.
Kasım ayında yıllık enflasyon yüzde 10.56 ile yeniden çift haneye yükseldi. 29 Kasım itibarıyla bankaların ortalama net mevduat faizi ise yüzde 9.65'e geriledi. Merkez Bankası verilerine göre, bankalarca açılan mevduatlara uygulanan ağırlıklı ortalama faiz oranları stopaj oranı da düşüldüğünde tüm vadelerde enflasyonun altında seyrediyor.
TEMMUZ AYINDA KAZANÇ ARTIDAYDI
Sözcü gazetesinde yer alan habere göre, fonlama maliyeti arttıkça kredi faizlerini anında artıran ancak mevduat faizlerini artırma konusunda genelde cimri davranan bankalar, toplam 1000 puanlık faiz indirimin ardından mevduat faizlerini indirme konusunda hiç zaman kaybetmedi.
Merkez Bankası verilerine göre, 26 Temmuz tarihinde bankalarca uygulanan ortalama mevduat faizi yüzde 20.09 iken, 29 Kasım tarihinde yüzde 11.35'e düştü. Yüzde 15'lik stopaj düşüldükten sonra elde edilen net mevduat faizi ise söz konusu tarihlerde yüzde 17.08 seviyesinden, yüzde 9.65 seviyesine kadar geriledi.
26 Temmuz'da, yani Merkez Bankası'nın ilk faiz indirim kararını aldığı tarihte, yıllık enflasyon yüzde 16.65, ortalama net mevduat faizi ise yüzde 17.08 seviyesindeydi. Temmuzda yıllık enflasyona göre, daha yüksek bir mevduat faizinden bahsedebiliyorduk.
ARALIK AYINDA MAKAS AÇILABİLİR
Reel faiz, net nominal faiz oranından enflasyonun etkisinin arındırılması yoluyla hesaplanıyor. Bu da tasarruf sahibinin elde ettiği gerçek faizi ifade ediyor. Ortaya çıkan gerçek faizin negatif olması, bir anlamda mevduat faizinin zarar ettirdiğini ortaya koyuyor. Türkiye'de vadeli mevduatın ağırlığı 1-3 ay arası vadede yoğunlaşıyor ve bankalar en yüksek faizi bu vadelere veriyor. Merkez Bankası verilerine göre 1-3 aya kadar olan vadeler için ortalama faiz, 29 Kasım itibarıyla yüzde 11.75 seviyesindeydi.
Bankaların tümünün ortalamasını ifade eden bu oran, nominal faizi gösteriyor. 6 aya kadar vadeli mevduat hesabından elde edilen faizden, yüzde 15 gelir vergisi stopajı kesiliyor. Stopaj düşüldüğünde net nominal faiz yüzde 9.99'a geriliyor. Dolayısıyla en yüksek net faizin verildiği 3 aya kadar vadeli mevduatta bile faiz, enflasyonun altında seyrediyor. Faizler bu hızla gerilemeye devam ederse, yıllık enflasyonun aralık ayı sonunda daha da artacağı öngörüldüğünde, mevduat sahibinin zararının da artacağı ortada.
MEVDUATIN YÜZDE 55'İ 1-3 AY VADELİ HESAPLARDA
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ekim ayı verilerine göre, toplam mevduatın yüzde 55'i 1-3 ay vadeli mevduatlardan oluşurken, yüzde 21'i vadesiz mevduatta toplanıyor. Bir aya kadar olan vadeler, mevduatın yaklaşık yüzde 13'ünü oluşturuyor.
Kalan yüzde 11'lik kısım ise 3-6 ay vadeli, 6-12 ay vadeli ve bir yılın üzerinde vadeli hesaplarda yoğunlaşıyor. Ekim ayı itibarıyla bankalardaki 1-3 ay vadeli hesaplarda 1 trilyon 155 milyar 837 milyon TL mevduat bulunuyor. Vadesiz hesaplarda 492 milyar 754 milyon TL, 1 ay vadeli hesaplarda ise 296 milyar TL tasarruf bulunuyor. Toplam mevduat ise ekim sonu itibarıyla 2 trilyon 225 milyar TL'ye ulaşıyor.
Kaynak: Diyarbakır Söz
