Dönüşüm projeleri özel hesabı gelirlerinin elde edilmesi, tahsili ve takibi ile bu hesaba bütçeden aktarılan tutarların dönüşüm faaliyetleri kapsamında yürütülecek hibe veya borç verme programlarında kullanılmasına ilişkin usul ve esaslar belirlendi.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanan "Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı Yönetmeliği", Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayımlandı.
Yönetmelik, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun çerçevesinde hazırlandı.
Yönetmeliğe göre, anlaşma ile tahliye edilen, yıktırılan veya kamulaştırılan yapıların maliklerinden ve malik olmasalar bile bu yapılarda kiracı ya da sınırlı ayni hak sahibi olarak en az bir yıldır ikamet ettiği yahut bunlarda iş yeri bulunduğu tespit edilenlerden konutunu ve iş yerini kendi imkanları ile yapmak veya edinmek isteyenlere Bakanlıkça özel hesaptan kredi verilebilecek.
Kullandırılacak kredilerin azami tutarları ile kredinin tahsis öncelikleri, özel hesabın finansman durumu, proje büyüklüğü, inşaat maliyetleri, inşaatların bulunduğu bölgeler dikkate alınarak Bakanlıkça her yıl belirlenerek ilan edilecek. Talep edilmesi halinde, Bakanlıkça belirlenen tutarların altında da kredi açılabilecek.
- Kredi başvuruları ve kullandırılması
Özel hesaptan kredi kullanmak isteyenler, bulundukları yerdeki Çevre ve Şehircilik il müdürlüklerine başvuracak. İncelenen kredi başvurularından uygun görülenler onaylanmak üzere Bakanlığa gönderilecek. Onaylanan kredi karşılığında Bakanlıkça belirlenen tutarda teminat alınacak.
Kredi kullananlar ile Bakanlık arasında kredi sözleşmesi düzenlenecek. Bu sözleşmelerde borçluların gayrimenkullerinin tapu kayıtlarına ve bağımsız bölümlere ait bilgilere, kredi ile geri ödeme şartları ve diğer hususlara yer verilecek. Kredi borcuna karşılık olarak gerekli ipotek tesis ve tescil işlemleri yapılacak.
Konutunu veya iş yerini kendi imkanları ile yapmak isteyenlere açılan kredinin yüzde 25'i peşin, geri kalanı ise inşaatın ilerleme oranı dikkate alınarak 3 eşit taksitte hak sahibinin hesabına aktarılacak.
Konutunu ya da iş yerini kendi edinmek isteyenlere açılan kredinin tamamı, kredi sözleşmesine istinaden gerekli ipotek tesis ve tescil işlemlerinin yapılmasını müteakip hak sahibinin hesabına yatırılacak.
- Yıkım kredileri
Riskli alanda yer alan veya riskli olduğu tespit edilen yapılar için, Bakanlıkça özel hesaptan yıkım kredisi verilebilecek.
Bu kredinin tutarı her yıl Bakanlık tarafından yayımlanan Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ uyarınca belirlenecek yapı yaklaşık maliyetinin yüzde 1'ini, tebliğde öngörülmeyen yapı sınıfları için ise yapı keşif bedelinin yüzde 1’ini geçemeyecek.
Kredi tutarının hak sahibinin hesabına aktarıldığı tarihten itibaren bir ay içerisinde yıkım işlemi yaptırılarak enkazının kaldırılması ve Bakanlığa bilgi verilmesi zorunlu olacak.
- Kredi geri ödemeleri
Krediyi ödeme dönemi süresince güncelleme metodu uygulanacak. Kredi geri ödemelerinde brüt inşaat alanı 101 metrekareye kadar olan konutlar için açılan kredilerde aynen, brüt inşaat alanı 101-150 metrekare konutlar ile 50 metrekare iş yerleri için açılan kredilerde yüzde 10 artırılarak, brüt inşaat alanı 150 metrekareden büyük konutlar ile 50 metrekareden büyük iş yerleri için açılan kredilerde yüzde 20 artırılarak uygulanacak.
Geri ödemeler, kredi taksitinin ait olduğu ayın ilk iş günü ile son iş günü arasında yapılacak.
Kredi geri ödemeleri, brüt inşaat alanı 100 metrekareye kadar konutlar için 120 aya, 101-150 metrekare konutlar için 84 aya, 150 metrekareden büyük konutlar için 60 aya, 50 metrekareye kadar iş yerleri için 48 aya, 50 metrekareden büyük iş yerleri için 36 aya kadar taksitlendirilebilecek.
Geri ödemelerde ilk taksit, kredi sözleşmesinin imzalandığı tarihi takip eden ay içerisinde ödenecek. Kredi borcu en fazla 24 ay taksitlendirilebilecek.
Bakanlık, kredilerin amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını her aşamada denetleyebilecek ve denetletebilecek. Uygulamada bir noksanlık tespit edilmesi halinde Bakanlıkça belirlenen sürede bunların giderilmesi istenecek. Noksanlıkların ortadan kaldırılmaması durumunda Bakanlık kredi işlemlerini durdurmaya veya verilmiş kredilerden doğan alacağının tamamını muaccel hale getirmeye yetkili olacak.
Kredi kullanılarak edinilen konut veya iş yerinin bir başkası tarafından devir ya da satın alınabilmesi için kredi borcunun kapatılması gerekecek.
- Sigorta zorunlu
Yönetmelik çerçevesinde kredi kullananlarca zorunlu deprem sigortası ve tüm riskleri içeren konut ve iş yeri sigortası, konut ve iş yerleri inşaatları için inşaatların devamı süresince tüm riskleri içeren ilgili inşaat sigortası yaptırılacak. İnşaat, konut veya iş yerine dönüştükten sonra kredi borcu süresince zorunlu deprem sigortası ile tüm riskleri içeren konut ve iş yeri sigortası yaptırılması zorunlu olacak.
Yıkım kredileri için yıktırılan yapıdan dolayı üçüncü şahıslara karşı mali mesuliyet sigortası yaptırılacak. Kredi kullananların, sözleşmenin imzalanmasından itibaren geri ödeme süresi sonuna kadar hayat sigortası yaptırması zorunluluğu bulunacak. Sigortalar, yıkım kredileri hariç olmak üzere kredi borcu bitinceye kadar her yıl yenilenecek.
- Yoksul veya dar gelirlilerin borçlandırılması
Gecekondu Kanunu'na göre yoksul veya dar gelirli kabul edilenlere tahsis edilecek konut ve iş yerleri, özel hesabın finansman durumuna göre, Bakanlıkça uygun görülmesi halinde Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun'da belirtilen usul ile esaslar uyarınca borçlandırma suretiyle de verilebilecek.
Kaynak: Diyarbakır Söz