Sosyal güvenlik sistemimize göre emekli olabilmek için belli miktarda ve gün sayısında prim ödememiz gerekiyor. Bu primler hem işçi adına hem de işveren adına ödeniyor ve brüt maaşımızdan kesiliyor. Ancak fazla ödediğimiz ya da kullanmadığımız primler için geri ödeme imkanı var. Böylece SGK'da duran paralarımızı toplu olarak alabiliyoruz. Primleri 2 türlü alıyoruz. Birincisi, emekli olma yaşına gelmemize rağmen eğer yeterince primimiz yoksa, daha önce ödenenler geri alınabiliyor. İkincisinde ise çalışırken eğer prime esas kazanç limitini aşan miktarda ödeme oluyorsa bu fazla paraları geri alma imkanımız bulunuyor.
ERKEN DAVRANILMALI
Sosyal güvenlik mevzuatımızda bir kişinin aynı anda 2 farklı işyerinde çalışmasında bir sakınca bulunmuyor. Böylece hem prime esas kazançları yani SGK'ya bildirilen brüt maaş miktarları artıyor hem de ileride alacakları emekli maaşı yükseliyor. Prime esas kazancın yani SGK'ya bildirilen brüt maaşın bir üst sınırı bulunuyor. Alt sınır olan brüt asgari ücretin (bu yıl için 2.558 TL) 7.5 katı (bu yıl için 19.188 TL) tavanı oluşturuyor. Bu rakamdan daha yüksek kazanç bildirilemiyor ve prim ödenemiyor. Dolayısıyla bunu aşan kazançlar için geri iade imkanı doğuyor. Burada tek bir işte çalışıp 19 bin 188 liradan daha yüksek brüt maaş alanlarla birlikte, 2 işte olup tavan kazancı aşanlar fazla ödenen primleri geri alabiliyor.
SGK, aldığı uzun vadeli sigorta primlerinin, yaşlılık aylığı bağlayamadığı kısmını iade ediyor. Bu durumda olanlar SGK'ya müracaat ettiklerinde tavanı aşan kısımdaki sigortalı hissesini geri alabiliyor. Bu paraların geri alınabilmesi için yazılı müracaat gerekiyor. Faiz işletilmediği için erken davranılması önem taşıyor. Geri ödeme sırasında sağlık için ödenen primler değil, çalışanın hissesine düşen SGK primleri ödeniyor. Bunlara faiz işletilmiyor ancak güncelleme katsayısı ile bugüne güncellenerek ödeme yapılıyor. Emeklilik için belli oranda primi olanlar eğer çalışma imkanı yoksa bu yöntemle paralarını geri alabilir.
ŞARTLARA DİKKAT!
Yaşlılık toptan ödemesinde de bazı şartlar bulunuyor. Emekli olabilmek için gerekli yaş şartını doldurmasına rağmen primleri yeterli olmadığı için emekli maaşı almaya hak kazanamayanlar paralarını geri alabiliyor. Örneğin; 60 yaşında bir sigortalı geçmişte 2000 gün primi varsa ve bunu 3600'e çıkarmak için çalışma imkanı da bulunmuyorsa bu günlerin parasını SGK'ya müracaat ederek geri alabiliyor. Böylece ödenmiş olan 2000 gün boşa gitmemiş oluyor. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ödenecek primlerin miktarı.
VEFAT EDENE DE VAR
Bu durumda olup vefat eden sigortalıların yakınları ve hak sahipleri de bu paraları alabiliyor. 4/a (SSK) ve 4/b'li (Bağ-Kur) ile 01/10/2008 tarihinden sonra ilk defa 4/c'li (Emekli Sandığı) olan kişilerin ölmeleri ile birlikte hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanamaması halinde, ölen sigortalıya ait uzun vadeli sigorta kolları prim tutarlarının yani malullük, yaşlılık ve ölüm primi tutarlarının toptan ödeme şeklinde verilmesi imkanı söz konusu oluyor.
YAŞLILIK TOPTAN ÖDEME ALMA ŞARTLAR
Belirli yaşı tamamlamış, belirli süre prim ödemiş, belirli süre sigortalı çalışmış olmak.
İşçi statüsüyle çalışanlar için işten ayrılmış ve çalışmıyor olmak.
Memurlar için işten ayrılmış olmak..
Bağ-Kur'lular için işyerini kapatmış ya da devretmiş olmak.
Yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartı doldurulmuş olsa bile malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayanlar.
Kaynak: Diyarbakır Söz