Edirne’den Kars’a kadar tüm kuyumcu odalarının ortak derdi kalpazanlıkla mücade oldu. Kanunen darphane ve Damga Genel Müdürlüğü tarafından basılması uygun sarrafiye diye adlandırılan çeyrek, yarım, tam altın ve ziynet gibi altınlar merdivenaltında ikinci el basım olarak üretilip piyasaya sürülüyor. Bu nedenle kalpazanlara çok sayıda açılan dava var. Ancak cezalar caydırıcı olmadığı için sorunun önüne geçilemediği gibi bu altınları ayırt etmek de kolay olmuyor. Konu hakkında görüşlerine başvurduğumuz İzmir, Hakkari, Ankara, İstanbul, Diyarbakır ve Elazığ’ın kuyumcu odaları başkanları, kalpazanlıkla mücadelenin emniyet tarafından sıkı takip edilmesini ve cezaların caydırıcı olmasını istiyor.
BÖLGESEL DARPHANE ÖNERİSİ
İkinci el basım altınların düşük gramda ve ayarda üretildiğini söyleyen yetkililer, bunun önüne geçmek için her bölgede devlet kontrolünde bir darphane kurularak yöre esnafının yasal altına kolay ulaşabilmesi gerektiğini öneriyor. Vatandaşı da uyaran yetkililer, “Tanıdığınız bildiğiniz kuyumcudan alışveriş yapın” diyor. Bu sorundan çok müzdarip olduklarını anlatan Elazığ Kuyumcular Odası Başkanı Fikret Çakmakcı, her bölgede darphane kurulması önerisinde bulunarak, “İstanbul’un şartlarına biz ayak uyduramayız. Kaçak yollarla ülkemize giren ve basılan yarım çeyrek ve tam altınlar bu şekilde önlenebilir” diye konuştu. Cezaların caydırıcı olmadığını da söyleyen Çakmakcı, bu kişilerin ifadesi alınıp, mallarına 2-3 yıl el konulup iade edildiğini anlattı.
AYIRT ETMEK ZOR
Vatandaşın kaçak altını ayırt edemeyeceğini de aktaran Çakmakcı, şunları söyledi: “Bu bir vicdan meselesi yani size 14 ayar bir cumhuriyet altını verilebilir. Kendi bölgemde de bunu yapan çok. Hakkari’deki bir kuyumcu İstanbul’a darphaneye gelemiyor. Gelemediği için en yakınında mesala Kilis’te kaçak yollarla basılan yerden alıyor. Çok sık ayar kontrol yaptığmız bölgemizde 22 ayar gelmesi gereken cumhuriyet altının 18 ayar geldiğini de biliyoruz. Başka bir kuyumcu bunun farkına varıyor. Sonra ceremesini vatandaş çekiyor.”
YASAL ÜRETİMİ DE ETKİLEDİ
İstanbul Kuyumcular Odası Başkan Yardımcısı Mustafa Tiryaki de, sarrafi ürünler diye tabir edilen söz konusu altınların sadece Darphane Genel Müdürlüğü tarafından basıldığını belirterek, kuyumcuların Darphane dışından sarrafi ürün temin etmesinin yasak olduğunu söyledi. Tiryaki, merdivenaltı altınların ayarının düşük olduğunu belirterek, “Hatta altın olmayıp üstü kaplama içi maden, demir ve kurşunla kaplanmış altına benzer, ürünler yapıldığı da oluyor” diye konuştu.
Diyarbakır Kuyumcular Odası Başkanı Mustafa Akkul ise, Darphane tarafından basılan altınların azalmasının merdivenaltı üretimden kaynakladığını belirtti. Akkul, “Darphanenin haricindeki üretilen altınlar gayri resmi ve kalpazanlık. Bundan devlet de vatandaş da zarar görüyor” dedi.
İŞÇİLİK MALİYETİ ARTIRIYOR
Adana Kuyumcular Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Oğuz Başman da, ikinci el basım altınların genelikle ayarının düşük olduğunu belirterek, “Gramları hafif oluyor. 1.75 gelen çeyrek, teraziye attığınız zaman 1.70 geliyor” dedi. Bunun önüne geçmek için öneride bulunan Başman, şunları söyledi: “İlk olarak Darphane aldığı fire paralarını minimum seviyeye indirmeli. Biz Darphaneye örneğin, 995 gram, 1 kilo altın verip, bunun karşılığında 978 gram altın alıyoruz. Gramdan bize ortalama 17-18 gram fire para alıyor. Bizden işçilik alıyor. Bu da maliyeti artırıyor. Hal böyle olunca korsan piyasa yer ediniyor.
Kaynak: Diyarbakır Söz