Türkiye, Rusya, İran liderlerinin Suriye konulu zirvelerin beşincisinde ülkenin yeni anayasasını yazacak komitenin üyelerinin belirlendiğini duyurmasının ardından, gözler bundan sonraki sürecin nasıl işleyeceğine çevrildi.
30 Ocak 2018'de Soçi'de düzenlenen Ulusal Diyalog Kongresi'nde kararlaştırılan komitenin 150 kişiden oluşması, 50'şer kişinin rejim ve muhaliflerce belirlenmesi, son 50 kişilik listenin ise Suriyeli sivil toplum temsilcilerinden seçilmesi öngörülmüştü. Bu son 50 kişi bağımsız kişilerden oluşacak, tüm listelerin garantörler ve Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi BM'nin nihai onayını almasının ardından süreç, Cenevre'de BM gözetiminde devam edecekti.
Dönemin BM temsilcisi Staffan de Mistura ve sene başında yerine geçen Geir O. Pedersen, rejim, muhalefet ve üç garantör ülke temsilcileri ile birçok görüşme yaptı. Rejim ve muhalefetin, Türkiye, Rusya ve İran ile istişare ederek oluşturduğu 50'şer kişi, nispeten kısa süre içinde belirlendi. Ancak son liste, Beşşar Esed rejiminin engeline takıldı.
Rejim, sivil ve nispeten tarafsız görülebilecek adayların isimlerini bildirmek yerine üst düzey kamu kurumu yöneticileri gibi şahısların listeye girmesinde ısrarcı oldu.
Bu süreçte, muhaliflerin garantörü Türkiye ise anayasayı yazacak komitenin dengeli ve muteber kişilerden oluşması gerektiğini vurguladı.
Dün ise Türkiye, Rusya ve İran liderleri Ankara'da yayımladıkları ortak bildiride, Anayasa Komitesi'nin oluşumuna dair çalışmanın tamamlanmasından duydukları memnuniyetlerini ifade etti.
Liderler, Pedersen'in usul kuralları hakkında Suriyeli taraflar arasında anlaşma sağlama çabalarını destekleyeceklerini belirtti ve Komite'nin çalışmalarına Cenevre'de başlamasını kolaylaştırmaya hazır olduklarını teyit etti.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, usul kuralları üzerinde de süratle anlaşma sağlanmasını beklediğini ve böylece Cenevre'de komite çalışmalarının da başlayacağını ifade etse de tarih vermenin doğru olmayacağını sözlerine ekledi.
- Usul kurallarında uzlaşma için kilit rol BM Temsilcisinde
Müzakerelere katılan kaynaklardan alınan bilgiye göre, üyelik konusu üzerindeki tıkanıklığın aşılmasıyla, bundan sonraki süreç komitenin nasıl işleyeceğine yönelik olacak.
Komitenin ne şekilde çalışacağına ilişkin usul kuralları konusunda rejim ve muhalefet arasındaki anlaşmazlıklar henüz tümüyle giderilmiş değil. Bu aşamada esas rolü, BM Genel Sekreterinin Suriye Özel Temsilcisi Pedersen oynayacak. Pedersen'in Esed rejimi ile yürüteceği müzakereler, hızlı yol alınmasında belirleyici olacak.
Suriyeli muhalefet kaynakları ise Esed rejiminin üyeler ile ilgili uzun süreli uzlaşmaz tavrını usul kuralları konusunda da göstermesinden endişe ediyor.
Söz konusu kaynaklara göre, komiteyi meydana getiren üç listeden 15'er kişi olmak üzere toplam 45 kişilik bir yazım kurulu oluşturulması öngörülüyor.
Yazılan metni onaylayacak karar mekanizması için ise yüzde 75'lik bir oran düşünülüyor. Ancak metine son onayı halkın mı yoksa yine komitenin mi vereceği gibi sorular henüz müzakere edilecek konular arasında yer alıyor.
Bu konularda da anlaşma sağlanması halinde, Komite’nin kurulduğunun ilan edilmesi bekleniyor.
Kaynak: Diyarbakır Söz