Reuters’a açıklamada bulunan bir İranlı yetkili “Bugün anlaşmaya çok yakınız. Sadece dışişleri bakanları tarafından çözülmesi gereken birkaç sorun kaldı” açıklamasında bulundu. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry de gazetecilere yaptığı açıklamada benzer şeyler söyledi. Kerry, “Sanırım bazı somut kararlar alıyoruz. Sadece görüşmemiz gereken birkaç zor konu kaldı. Halen umutluyum” dedi.
2 Nisan uzlaşması
İsviçre'nin Lozan kentinde 2 Nisan'da varılan uzlaşmaya göre İran, gelecek 10 yıl boyunca sadece Natanz nükleer tesisinde uranyum zenginleştirecek. Bunun dışındaki tesislerde bulunan santrifüjler depoya kaldırılacak.
Çalışır durumdaki santrifüj sayısı üçte iki oranında azaltarak 6 bin civarına indirecek ancak bunların sadece 5 binini zenginleştirme işleminde kullanabilecek.
Zenginleştirme oranı yüzde 3,67'de tutulacak. Zenginleştirme işleminde sadece düşük verimli olan eski nesil IR-1 santrifüjleri kullanılacak. Santrifüjlerle ilgili araştırmalar da denetime tabi tutulacak.
İran, gelecek 15 yıl süresince yeni uranyum zenginleştirme tesisi yada ağır su reaktörü inşa edemeyecek.
10 bin kilogram olan zenginleştirilmiş uranyum stokunu 300 kilograma indirerek 15 yıl süreyle bu miktarda tutacak, geri kalanını Rusya'ya gönderecek.
Fordo nükleer tesisinde 15 yıl süreyle santrifüj ve fisil madde bulunduramayacak ancak bilimsel deney yapabilecek.
Arak ağır su reaktörü UAEA denetçileri nezaretinde hafif su reaktörüne çevrilecek.
Müzakere süreci
İran ile 5+1 ülkeleri arasında 24 Kasım 2013'te İsviçre’nin Cenevre kentinde geçici bir anlaşmaya imza atıldı. Nükleer faaliyetlerin kısıtlanması karşılığında yaptırımların gevşetilmesini öngören anlaşmaya göre 20 Temmuz 2014'e kadar kapsamlı bir anlaşmaya ulaşması hedefleniyordu. Bu kapsamda Şubat-Temmuz 2014 arasında gerçekleştirilen yedi turlu müzakereler sonucunda taraflar arasında "derin farklılıklar" olduğu gerekçesiyle süreç dört ay uzatıldı. Ağustos-Kasım 2014 arasında dört ay boyunca yürütülen müzakerelerde ilerlemeler kaydedilmesine rağmen kapsamlı bir çözüme ulaşılamadı ve müzakereler yedi ay daha uzatıldı.
Taraflar 2 Nisan 2015'te İsviçre’nin Lozan kentinde "çerçeve uzlaşmaya" vardıklarını ve kapsamlı anlaşma metnini 30 Haziran’a kadar yazacaklarını açıkladı.
Kaynak: Diyarbakır Söz
