BAĞDAT - Irak'taki Şii gruplar Ayetullah Ali es-Sistani'nin işaret ettiği niteliklere sahip ortak bir başbakan adayı konusunda anlaşma sağlayamıyor.
Necef merkezli Şii dini merci Sistani, Irak'ta yeni hükümet kurma çalışmalarıyla ilgili tartışmalar üzerine yayınladığı mesajında, "geçmiş dönemlerde iktidarda olanların değil, yeni yüzlerin başbakan olmasını destekleyeceklerini" belirtmişti. Bu mesaj öncelikle mevcut Başbakan Haydar el-İbadi'nin ikinci dönem hayallerini suya düşürürken, önceki hükümetlerde çeşitli görevlerde bulunan birçok Şii yetkilinin de başbakan seçilebilmesini zora soktu.
Irak'ta 12 Mayıs'ta yapılan genel seçimlerden Sairun Koalisyonu'yla birinci çıkan Mukteda Sadr ve seçimin ikincisi Fetih Koalisyonu Başkanı Hadi el-Amiri'ye yeni başbakanın belirlenmesinde "söz sahibi ve karar alıcılar" gözüyle bakılıyor. Bu yüzden Sadr ve Amiri arasındaki başbakan görüşmeleri sürüyor.
Görüşmelerde Sistani'nin "eski isimler olmasın" mesajının yanı sıra Sadr'ın "bağımsız ve teknokrat başbakan" şartı da göz önünde tutuluyor.
Bu ortamda, daha önce Cumhurbaşkanı Yardımcısı ve Petrol Bakanı olarak görev yapan ancak "bağımsız" kimliğiyle öne çıkan Şii kökenli Adil Abdulmehdi'nin adı son günlerde başbakanlık için sıkça geçmeye başladı.
Kimi kaynaklara göre seçimin birincisi Mukteda es-Sadr'ın desteklediği, Sistani'nin de sıcak baktığı Abdulmehdi'nin bu göreve seçilme ihtimali yüksek.
- Mecliste iki büyük grup oluştu
Irak anayasasına göre, başbakanı mecliste en çok milletvekiline sahip grup seçiyor. Seçimlerin ardından yürütülen görüşmeler sonucunda mecliste iki büyük grup oluştu.
"Reform ve İmar Koalisyonu", Sadr'a bağlı Sairun ile Başbakan Haydar el-İbadi'nin Nasır, Ammar el-Hekim'in Ulusal Hikmet, İyad Allavi'nin Vataniyye Koalisyonu ve Irak Türkmen Cephesi'nden oluşuyor.
"Bina Koalisyonu"nda ise Haşdi Şabi gruplarını içeren Fetih Koalisyonu ile bazı Sünni gruplar yer alıyor. Her iki koalisyon da kendisinin "meclisin en büyük grubu" olduğunu iddia ederken, meclis başkanlığı hükümeti kuracak gruba henüz karar vermedi.
Aslında Sistani'nin mesajının ardından "en büyük meclis grubu" tartışması, en azından başbakanın belirlenmesinde geride kalmış gibi görünüyor. Zira, mecliste temsil edilen tüm Şii tarafların Sistani'nin de rızasını alacak tek bir başbakan adayı üzerinde anlaşması ve bunu meclisten geçirmesi bekleniyor. Ancak taraflar ortak bir isimde anlaşamıyor.
- "En büyük engel anlaşmazlığımız"
Sadr'a bağlı Sairun Koalisyonu Milletvekili Cevad Mersumi, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Başbakan seçiminde en büyük engel, meclisteki iki büyük koalisyon arasında yaşanan anlaşmazlıktır. Diğer bir sorun da dini mercinin belirttiği nitelikte bir başbakan bulmak. Konunun gelecek günlerde çözüme kavuşması bekleniyor." dedi.
Bir başka Sairun Milletvekili Burhan Mamuri ise ülkenin içinde bulunduğu olumsuz şartlara dikkati çekerek, "Halk da bir başbakan seçilmesi ve hükümet kurulmasını bekliyor. Güneydeki kentler, en temel kamu hizmetlerinden yoksun bulunuyor. Ülke sorunlar yumağına dönüşmüş durumda." değerlendirmesi yaptı.
İbre Abdulmehdi'den yana
"Yeni Başbakan kim olabilir?" sorusuna karşılık Adil Abdulmehdi'yi işaret eden Mamuri, "Son günlerde ibre kendisinden yanaydı. Ancak son anda değişiklikler de olabilir." diye konuştu.
Şii Haşdi Şabi grupların yer aldığı Fetih Koalisyonu Milletvekili Velit es-Sehlan ise öncelikle yeni hükümete başkanlık edecek kişinin sahip olması gereken özelliklere vurgu yaptı.
Sehlan, "Başbakanın güçlü ve karar alıcı olması gerekiyor. Dini merci, siyasi gruplara başbakan seçme yolunu ve özelliklerini işaret etti. Yeni başbakan, halkın ihtiyaçlarını karşılayabilmeli ve cesaretli olmalıdır." ifadelerini kullandı.
Milletvekili Sehlan, başbakanlık için görüşmelerin sürdüğünü belirterek, "Birden fazla isim var ancak henüz tek bir isim üzerinde uzlaşı yok." dedi.
"Başbakan Tahran'a yakın olacak"
Iraklı siyasi analist Ali Naci ise yeni başbakan arayışında Sistani ve Sadr'ın ortaya koyduğu şartların yanı sıra İran'ın etkisine dikkati çekti.
Naci, "İran, ayrışan Şii grupları birleştirmede başarılı oldu. Şii gruplar, şu an Sistani'nin belirttiği özellikte bir başbakan bulma arayışında. Sadr'ın da başbakan şartları göz önünde tutuluyor. Şii Başbakan görünürde bağımsız olacak ancak İran ve Şii gruplara eğilimli biri olacak." değerlendirmesinde bulundu.
Irak'ta 13 yıldır iktidarda bulunan Dava Partisi'nin başbakan çıkarmada başarılı olamadığını söyleyen Naci, "İran için başbakanın kim olacağının önemi yok. Onun için önemli olan ideolojik ve diğer yönlerden Şii gruplar ve Tahran'a yakın olması." diye konuştu.
Irak'ta 12 Mayıs'ta yapılan genel seçimlerin ardından cumhurbaşkanı ve başbakan henüz belirlenemedi.
Mecliste 2 Ekim'de düzenlenecek oturumda Kürt partilerin adaylarından birinin cumhurbaşkanı seçilmesi bekleniyor.
Irak'taki siyasi gruplar arasında 2003'ten sonra varılan gayri resmi anlaşmaya göre, cumhurbaşkanı Kürtlerden, başbakan Şiilerden, meclis başkanı ise Sünnilerden seçiliyor.
Kaynak: Diyarbakır Söz
