Diyarbakır'da depremin etkilediği yerler arasında Sur ilçesindeki tarihi yapılar da yer alıyor. 349 yılında Roma İmparatoru 2. Constantinious tarafından yaptırılan 5.5 kilometre uzunluğundaki dünyanın en eski surları da ilk kez bir depremden ciddi anlamda etkilendi.
Resmi kayıtlara göre bugüne kadar yaşanan depremlerden etkilenmeyen surlardan ‘Tek Kapı Burcu’ orta göbekten yıkıldı. Devasa taşlar burcun altındaki parkın içine birbiri ardına düşerken, zabıta ekipleri güvenlik şeridi çekerek alana girişlerin riskli ve tehlikeli olduğu uyarısında bulundu.
PKK'nın 2015-2016 yıllarında sözde özerklik ilanıyla çukur ve hendek olaylarında ağır hasar vermesinden sonra “Surlarda diriliş başladı” sloganıyla iki bakanlığın işbirliğiyle başlatılan restorasyon çalışmalarında surların bir baştan, diğer başa yenilenerek turizme kazandırılması için kentte yoğun çalışmalar yürütülüyordu. Orta göbekten yıkılan ve ağır hasar alan Tek Kapı Burcu da kısa süre önce restorasyondan geçirilmişti.
KEÇİ BURCU DA ZARAR GÖRDÜ
Mardin Kapı semtindeki resim sergileri ile benzeri sanatsal etkinliklerin içinde yapıldığı Keçi Burcu’nun batı yakasında yüzlerce kilo ağırlıktaki taşların yerinden döküldüğü, dökülen bölgelerde dolgu duvarlarda dikey çatlaklar oluştuğu tespit edildi. Yapıdaki bağlayıcı harcın yumuşaması ve bağlayıcı özelliğini kaybetmesi nedeniyle depremdeki sarsıntı sonucu alanın yıkılmış olabileceği değerlendiriliyor. En büyük hasarın 18 ile 19 No'lu burçlar da yaşandığı ve bu iki burç arasındaki sur duvarlarında geniş çaplı dökülme ve yıkılmalar gözlendiği aktarıldı.
TARİHİ CAMİLER DE HASAR GÖRDÜ
Yapılan tespitlere göre surlar, burçlar, sur duvarları, tarihi kapılar ile Osmanlı dönemine ait Mimar Sinan eseri; Behram Paşa Cami ile Parlı Sefa Cami, eski Baro Başkanı Tahir Elçi'nin ayakları altında hayatını kaybettiği Akkoyunlu eseri 4 ayaklı Minare ve Şeyh Mutahhar Cami depremde hasar gördü. Diyarbakır Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Derneği tarafından hazırlanan raporda, surların burç ve burç aralarında toplam 30 noktada göçükler, yatay, dikey çatlaklar, yarıklar, dikey, yatay derz boşalmaları, payanda taşlarının düşmesi, kabarmalar tespit edilerek, taş düşme risklerinin devam ettiği bildirildi.
MİNARE ÇATLADI ACİL RESTORASYONA ALINDI
Hz. Süleyman ve 27 Şehit Sahabe türbesinin bulunduğu açık hava müzesi olan iç Kale’nin üzerine inşa edildiği kayalıklarda, kaya tabakasında yıkım oluştuğu ve aynı kayalık yüzeyde çok sayıda çatlak olduğu ve yıkılma riskine karşı acil restorasyon başlatılması gerektiğine dikkat çekildi. 4 Ayaklı Minare’nin kuzey cephesindeki sütünün üstündeki yekpare kirişin ortasında daha önce var olan dikey çatlakla birlikte, kirişin üzerinde yukarı doğru uzanan derzlerde de deprem sonrası ayrışmalar oluştuğu belirtildi. 1454-1478 yıllarında inşa edilen İskender Paşa Mahallesi’ndeki Parlı Sefa Caminin de minaresi çatladı. Caminin minaresinin gövdesinden kaideye yakın bölümünde yukarı doğru uzanan yer yer derin çatlaklar, ayrışma ve dökülmeler olduğu tespit edildi.
MİMAR SİNAN ESERİ BEHRAM PAŞA CAMİİ DE HASAR GÖRDÜ
1572 yılında Diyarbakır Valisi Behram Paşa tarafından Mimar Sinan'a yaptırılan Sur'un Abdaldede Mahallesi’ndeki tarihi Behram Paşa Camisi de depremden etkilendi. Duvarlarında derin çatlaklar oluşan caminin doğu ve batısındaki müezzin mahfilinde derin çatlaklar oluştu. 30'u sur, burç ve duvarları, 3'ü de cami olmak üzere 33 anıtsal yapı depremden etkilendi. Parlı Sefa Camisinin minaresi tehlike arz ettiği için çevresi güvenlik şeridi ile kapatıldı. İskele kurulan minare restorasyona alındı. Üzerine de cami cemaatinin yaklaşmaması için “Bu yapı tehlike arz etmektedir” yazısı asıldı.
Kaynak: Diyarbakır Söz
