Diyarbakır'ın Çınar ilçesindeki tarihi Zerzevan Kalesi'nde yürütülen kazılarda Romalı Hristiyanların ilk kilisesine ulaşıldı.
Roma İmparatorluğu döneminde "askeri üs" olarak kullanılan Zerzevan Kalesi'nde geçen yıl 35 kişilik ekiple başlatılan arkeolojik kazılar bu yıl 60 kişilik ekiple sürüyor.
İlçeye 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarındaki 60 dönümlük alan üzerinde 12 metre yüksekliğinde ve bin 200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 22 metre yüksekliğinde gözetleme kulesi, kilise, saray, konut, kaya mezarları, hamamlar, tahıl ve silah depoları ile 54 su sarnıcı bulunan kale tarihe ışık tutuyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Valilik, Dicle Üniversitesi ve Kaymakamlığın katkılarıyla geçen yıl başlayan kazıların 30 yıl sürmesi öngörülüyor.
-"Stratejik bir noktada"
Dicle Üniversitesi (DÜ) Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Yard. Doç. Dr. Aytaç Coşkun, yaptığı açıklamada, Zerzevan Kalesi'nin "Roma Garnizonu" olarak nitelendirildiğini söyledi. Kalenin Roma döneminde askeri yerleşim alanı olduğunu hatta askerlerin burada aileleriyle yaşadığını vurgulayan Coşkun, aile bireylerine ait takılar bulduklarını belirtti. Coşkun, kalede sivil yaşama ilişkin izlere de rastladıklarını ifade ederek, "Kale antik Dara ile Amida yani Diyarbakır arasında stratejik bir noktada. Antik yolu kontrol etmesi ve stratejik bir noktada olması nedeniyle Amida'dan önce orduyu ilk karşılayan yer. Burada büyük savaşların olduğu açık" dedi. Kalede sivil-asker bin kişinin yaşamış olabileceği tahminini dile getiren Coşkun, milattan sonra 639 yıllarında İslam ordularının gelişine kadar bu alanın kullanıldığı değerlendirmesinde bulundu. -"Yeraltı kilisesi ya da yeraltı ibadethanesi"
Coşkun, kazılarda tamamen toprak altında bir ibadethane bulduklarını ifade ederek, "Buraya 'yeraltı kilisesi' ya da 'yeraltı ibadethanesi' diyebiliriz. Kilisenin Roma'da çok tanrılı dinden Hristiyanlığa geçildikten sonra tespit edilen ilk ibadethane olduğunu söyleyebiliriz" diye konuştu. Buluntunun, çok tanrılı Roma döneminde önemli bir kişinin mezarı olduğu, küçük bir topluluğun Hristiyanlığa geçişiyle ibadethaneye dönüştürüldüğü bilgisini aktaran Coşkun, Hristiyanlığa geçen ilk Romalıların ibadetlerini bu yapıda gerçekleştirdiği tahminini paylaştı. -"Aramice yazılar için uzman davet edildi"
İbadethanenin duvarlarında Aramice yazıtlar tespit ettiklerini kaydeden Coşkun, yazıtlarda anlatılanların belirlenebilmesi için bir uzman davet ettiklerini belirtti. Coşkun, ibadethanenin bazı bölümlerine işlenen haçlar gördüklerini ifade ederek, diğer tespitleriyle ilgili şu bilgileri aktardı: "Vaftiz havuzunu da ana kayada yapmışlar. Biraz büyük vaftiz havuzu. Hristiyanlığa ilk geçenlerin yaşı büyük olduğu için vaftizhaneyi dışarıya büyük bir havuz olarak inşa etmişler. Daha sonra Hristiyanlığa geçenlerin sayısı artınca bu kiliseyi inşa etmişler. Askerlerin ve burada yaşayan sivil halkın ibadet edebileceği daha büyük bir kilise ise ulaştığımız kiliseden yaklaşık 150 yıl sonra inşa edilmiş." Kaynak: Diyarbakır Söz
