ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliğinde Beyaz Saray'da düzenlenen akşam yemeğine Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev katıldı. Trump, açılış konuşmasında Orta Asya ülkelerini "dünyanın en zorlu ama en stratejik bölgesinden gelen güçlü liderler" olarak tanımladı. Trump, "Bu masada oturan insanlarla rekabet edebilecek çok az lider vardır. Bu ülkeler, tarihi İpek Yolu’nun ev sahipleri olarak bugün Avrasya’nın kalbinde büyük potansiyele sahiptir. Önceki yönetimler bu bölgeyi tamamen ihmal etti. Biz bu hatayı düzeltiyoruz" ifadelerini kullandı.
"Kazakistan Abraham Anlaşmalarına resmen katıldı"
Trump, konuşmasında Kazakistan’ın Abraham Anlaşmaları’na resmen dahil olduğunu duyurarak, "Bu 15 dakika önce resmiyet kazandı. Muhteşem bir lideri olan Kazakistan artık Abraham ailesinin bir parçası" dedi. Abraham Anlaşmaları’nın ikinci döneminde yeni ülkelerin katılımı için müzakerelerin sürdüğünü belirten Trump, "Yakında bu güçlü barış kulübüne daha birçok ülkenin katıldığını göreceksiniz" diye konuştu. Trump, "Bu anlaşmalar sadece diplomatik ilişkilerden ibaret değil, aynı zamanda ekonomik büyüme ve bölgesel istikrar için gerçek bir ortaklık anlamına geliyor." ifadelerini kullandı. Beyaz Saray'daki akşam yemeğinden önce Truth sosyal medya hesabı üzerinden Kazakistan ile sağlanan Abraham anlaşmasına ilişkin detayları paylaşan Trump, "Az önce İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ile harika bir görüşme yaptım. Kazakistan, ikinci dönemimde Abraham Anlaşmalarına katılan ilk ülke ve bu, daha birçok ülkenin ilk adımı olacak. Bu, dünya çapında köprüler kurma yolunda atılmış önemli bir adımdır. Bugün, daha fazla ülke Abraham Anlaşmaları aracılığıyla barış ve refahı kucaklamak için sıraya giriyor. Yakında bunu resmileştirmek için bir imza töreni duyuracağız ve bu güç kulübüne katılmak isteyen daha birçok ülke var. İstikrar ve büyüme için ülkeleri birleştirmek konusunda daha çok şey yapılacak. Gerçek ilerleme, gerçek sonuçlar. Barışçılar kutsaldır" sözlerine yer verdi.
"Suriye ile Abraham Anlaşmalarını görüşeceğiz, İran da yaptırımların kaldırılmasını soruyor"
Basın mensuplarının soruları üzerine Trump, Suriye Cumhurbaşkanı ile Abraham Anlaşmalarını görüşeceğini açıkladı. Trump, "Suriye Cumhurbaşkanı ile görüşeceğiz. Bence o çok iyi bir iş çıkarıyor. Zor bir bölge ve o da zor bir adam, ama onunla çok iyi anlaşıyorum. Suriye ile çok ilerleme kaydedildi. Bu zor bir konu, ama çok ilerleme kaydedildi. Biliyorsunuz, Türkiye’nin, aslında İsrail’in ve birkaç farklı ülkenin talebi üzerine yaptırımları kaldırdık ve onlara bir şans vermek için yaptırımları kaldırdık. Açıkçası, İran da yaptırımların kaldırılıp kaldırılmayacağını soruyor. İran, ABD’nin çok ağır yaptırımlarına maruz kalıyor ve bu da onların yapmak istediklerini yapmalarını gerçekten zorlaştırıyor. Bu konuyu dinlemeye açığım ve ne olacağını göreceğiz, ama buna açık olacağım, ancak Suriye’ye bir şans vermek için yaptırımları kaldırdık ve şu ana kadar çok iyi bir iş çıkardığını düşünüyorum" dedi.
"Kritik mineraller ve ticaret önceliğimiz"
Bölgeyle ekonomik işbirliğini genişletmeye kararlı olduklarını vurgulayan Trump, "Kritik mineraller konusunda yeni anlaşmalar yapıyoruz. Orta Asya, sadece tarihi değil, enerji ve madencilik potansiyeliyle de dünya için vazgeçilmez bir bölge" dedi. ABD’nin bu ülkelerle ticaretini büyük oranda artırdığını belirten Trump, "Orduyu yeniden inşa ettikten sonra, dünyanın en iyi askeri teçhizatını üretiyoruz ve ortaklarımız bunu biliyor. Müttefiklerimizle 20 trilyon dolara yaklaşan yatırımlar gerçekleştiriyoruz" dedi.
"Trump barışın başkanıdır"
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ise konuşmasında Trump’a övgüde bulunarak, "Siz, sekiz ayda sekiz savaşı sona erdiren, barışın başkanısınız. Amerika’nın yeni altın çağını başlattınız" ifadelerini kullandı. Tokayev, "Kazakistan ekonomisine 100 milyar doların üzerinde yatırım yapan ABD, ülkemizin en büyük yatırımcısıdır. Bugün 600 Amerikan şirketi Kazakistan’da faaliyet göstermektedir" dedi. Tokayev ayrıca, ABD ile stratejik ortaklığı "daha güçlü ve kalıcı bir model" haline getirme sözü verdi.
C5+1 süreci yeniden başladı
Zirvede konuşan diğer Orta Asya liderleri, Trump’ın girişimiyle yeniden canlandırılan "C5+1" formatının bölgesel işbirliği açısından yeni bir sayfa açtığını belirtti. Tacikistan Cumhurbaşkanı Rahman, ABD ile kritik mineraller ve savunma işbirliğinin hızla arttığını ifade ederken, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Caparov "dijital ekonomi, turizm ve yapay zeka alanlarında ortaklık" çağrısında bulundu. Özbekistan Cumhurbaşkanı Mirziyoyev ise "C5+1 sürecinin somut bir ortaklığa dönüşmesi gerektiğini" belirterek bir sonraki zirvenin 2026’da Semerkant’ta yapılmasını önerdi.
"Orta Doğu’da güçlü bir barış süreci ilerliyor"
Basın toplantısında gazetecilerin Gazze’deki durumla ilgili sorularını da yanıtlayan Trump, Gazze’deki barış sürecine ilişkin son durumu değerlendirdi. Uluslararası istikrar gücünün bölgeye ne zaman ulaşacağına yönelik soruya, "Çok yakında olacak" yanıtını veren Trump, "Gazze’de işler çok iyi gidiyor. Hamas’la ilgili bir sorun yaşanırsa, bu konuda gönüllü olarak devreye girmeye hazır birçok ülke var. Bu koalisyon geçici değil, Orta Doğu'da güçlü bir barışın temelini oluşturuyor, güçlü bir barış süreci ilerliyor" dedi. Hamas’ın sürecin yalnızca "çok küçük bir parçası" olduğunu vurgulayan Trump, "Eğer söylediklerini yapmazlarsa, o zaman kendileri için çok daha büyük sorunlar oluşturdular. Ancak şu ana kadar her şey yolunda ilerliyor" ifadelerini kullandı. Trump, bölgedeki barış çabalarının sadece Gazze ile sınırlı olmadığını belirterek, "Bu, Orta Doğu genelinde bir barış sürecidir. Bölgede pek çok ülke bu sürece dahil. Herkes barışı görmek istiyor" dedi.
Başkan Trump’ın yanında bulunan ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da sürece ilişkin değerlendirmede bulunarak, "Sayın Başkan, bu süreci mümkün kıldığınız için büyük bir övgüyü hak ediyorsunuz. Şu anda bunun devam etmesinin tek nedeni sizin liderliğiniz" diye konuştu. Rubio, Birleşmiş Milletler’de (BM) bu çerçeveyi resmileştirecek bir karar tasarısı üzerinde çalışıldığını da belirtti. "Uluslararası istikrar gücüne katılacak ülkeler gönüllü olarak hazır, ancak bunun için BM’nin bu görevi resmen onaylaması gerekiyor. Son birkaç gün içinde bu konuda önemli ilerleme sağlandı" dedi. Rubio ayrıca, Trump’ın danışmanları Jared Kushner ve Steve Witkoff’un sürecin diplomatik altyapısını hazırlamak için yoğun çaba gösterdiğini vurguladı. "Bugün bu konuda çok iyi bir gün oldu" ifadelerini kullandı.
Trump'tan "Nükleer silahsızlanma çağrısı"
Rusya-Ukrayna savaşına da değinen Trump, "Rus ihracatı önemli ölçüde azaldı. Biz sadece savaşın bitmesini istiyoruz. Çok fazla insan hayatını kaybediyor. Artık ülkeler bu parayı başka şeylere harcamak istiyor" dedi. "Dünya 150 kez yok edilebilir, buna gerek yok" diyen Trump, "Nükleer silahsızlanma mümkün. Putin ve Xi ile konuştum, herkes barış istiyor. Biz güç yoluyla barış istiyoruz" ifadesini kullandı.
"Orta Asya ile yeni bir çağ başlıyor"
Beyaz Saray’daki C5+1 akşam yemeğini, yönetiminin Orta Asya’ya yönelik en kapsamlı diplomatik açılımı olarak ifade eden Trump, "Bu ülkelerle kurduğumuz ilişkiler sadece ticaret değil, barış ve güvenlik için yeni bir köprü olacak. Gerçek ilerleme, gerçek sonuçlar getiriyor. Orta Asya ile yeni bir çağ başlıyor" ifadeleriyle akşamı sonlandırdı.
Kaynak: İHA
